STOPNIE HARCERSKIE

  

Czuwaj!

Co u Ciebie słychać Druhno? Jak się masz Druhu?

Przychodzę do Ciebie dzisiaj z postem, który planowałam już dawno temu opublikować, ale którego przygotowanie zajęło mi tak bardzo dużo czasu, że już prawie myślałam że nigdy go nie skończę. 

Stopnie harcerskie.

Poniżej przedstawiam Wam analizę porównawczą wszystkich stopni harcerskich (na wszelki wypadek dopowiem - bez stopni instruktorskich, na to będzie oddzielny wpis) jakie nasze harcerki i harcerze mogą zdobywać. Zanim przejdziesz do tabelki mam jeszcze kilka przemyśleń jakimi chciałabym się z Tobą podzielić, co mam nadzieję odpowie na wiele pytań które mogą pojawić się w trakcie czytania.

Po pierwsze - zdecydowałam się umieścić wszystkie stopnie harcerskie w jednym miejscu przede wszystkim po to, żeby zachować w miarę spójność tematyczną co my tu robimy. Dalej jesteśmy w metodyce harcerskiej, ale - w Polsce, harcerze to 10 - 12 lat, w ZHP na świecie - 11 - 15 lat. W Polsce w tym czasie harcerze rozwijają się w drużynach starszoharcerskich i w nich również pracują nad stopniami, w ZHP Świat nie istnieje metodyka starszoharcerska. W Polsce zarówno wędrowniczki jak i wędrownicy pracują nad stopniami HO i HR, w ZHP Świat - te stopnie istnieją tylko w Organizacji Harcerzy. W Organizacji Harcerek mamy stopień starszej ochotniczki, podczas gdy w Polsce tego stopnia nie ma.

W dużym skrócie - żeby się nie rozdrabniać nad każdą metodyką za bardzo - wtedy ten temat na pewno nie miałby końca - znajdziesz Druhno i Druhu wymagania na wszystkie stopnie harcerskie w jednym miejscu, mam nadzieję w miarę przystępnej formie.

Gdy przejdziemy razem z druhem Jarkiem do omawiania metodyki starszoharcerskiej i wędrowniczej, skupię się na innych tematach, o stopniach tylko wspomnę.

Jeśli się z czymś nie zgadzasz albo widzisz,  że coś ominęłam - proszę daj znać! Będziemy nakładać poprawki. Referat Harcerek w Organizacji Harcerek ZHP Świat aktywnie pracuje nad odnowionymi wymaganiami do stopnia ochotniczki, tropicielki, pionierki oraz starszej ochotniczki. Nie jestem pewna czy te zmiany już zostały zatwierdzone czy jeszcze nie, dlatego na razie nie korzystałam z przygotowanych nowych programów na te stopnie, ale wiem, że jak zmiany staną się oficjalne, to jeszcze wrócimy do tego postu.

Życzę Ci miłej lektury - i radzę może rozłożyć sobie ten wpis na kilka części bo materiałów jest dużo - i czekam na Twoje wrażenia!

OCHOTNICZKA
	ZHP Świat - Organizacja Harcerek	ZHP
idea stopnia	Stopień ochotniczki zdobywa dziewczynka mająca przynajmniej 11 lat po 6 miesięcznej pracy w drużynie.	Ochotniczka dobrowolnie i z własnej woli chce poznawać harcerstwo. Regularnie i aktywnie uczestniczę w zbiórkach zastępu i drużyny. Dotrzymuję danego słowa, można na mnie polegać. Dbam o siebie – spędzam czas aktywnie i zdrowo. Znam i rozumiem Prawo Harcerskie. Jest dla mnie drogowskazem każdego dnia. Wiem, że słowa i czyny mogą krzywdzić, staram się tego nie robić. Szanuję innych i im pomagam. Wiem, jak zachować się w lesie, nie niszczę go. Jestem samodzielny/ samodzielna, zaradny/zaradna i obowiązkowy/obowiązkowa w domu, i w szkole. Rozwijam swoje zainteresowania, poznaję otaczający mnie świat. Angażuję się w ważne wydarzenia rodzinne. *Idea stopnia dla drużynowej/ drużynowego - sprawdź na dole tabelki.
wymagania / program stopnia	1. POSTAWA HARCERKI Ochotniczką może zostać dziewczynka, która postępowaniem swoim stara się zasłużyć na miano harcerki. Jest prawdomówna, spełnia codziennie dobry uczynek. Zna Prawo i Przyrzeczenie Harcerskie. Zna ukłon i pozdrowienie harcerskie. Praca nad sobą: wybierze dowolną cechę charakteru, którą będzie starała się polepszyć np. mówić zawsze prawdę, pomagać innym, być posłuszną.        2. WYCHOWANIE RELIGIJNE Mówi codziennie pacierz po polsku. Umie zachować się w kościele. Śpiewa Modlitwę Harcerską i Boże Coś Polskę i wie kiedy stać na baczność. Zna jedną pieśń Maryjną i jedną ogólno kościelną. Opowie o patronie Harcerstwa bł. Stefanie Wincentym Frelichowskim   3.WYCHOWANIE NARODOWE Mówi po polsku. Przeczyta i przepisze podany tekst. Zna godło państwa i hymn narodowy. Wie jak się zachować w czasie śpiewania hymnu narodowego, wobec sztandaru, w czasie ewangelii i gdy się śpiewa Boże Coś Polskę. Zdobyła sprawność Gosposi Wigilijnej lub Gosposi Wielkanocnej.  4. PIERWSZA POMOC Posiada torebkę „Bądź Gotów”, oraz umie ją ozdobić. Opatrzy drobne skaleczenie.   5. PRZYRODA Interesuje się przyrodą. Rozpozna 5 gatunków drzew. Wyhoduje roślinkę z nasion lub cebulki. Wie co im potrzeba do życia. Powie dlaczego trzeba chronić i ratować przyrodę i poda przykład tego co ją niszczy. W czasie wycieczki, biwaku lub obozu dba o czystość terenu. Pozna i przestrzega podstawowych przepisów „Regulaminu zachowania się za miastem” w kraju zamieszkania.  6. TECHNIKA Zna musztrę jednostki. Wie jak zachować się przy raporcie. Umie zagrać w dwie gry grupowe i rozumie ich znaczenie. Brała udział w wycieczce harcerskiej. Przejdzie drogę 1 km kierując się znakami patrolowymi. Rozumie znaki dawane ręką i gwizdkiem. iąże dwie liny jednakowej i różnej grubości. Sprawnie pakuje paczki. 7. GOSPODARCZO-DOMOWY Dba o czystość osobistą i swój wygląd zewnętrzny, utrzyma w porządku swoje ubranie oraz pokój, kącik lub namiot. Zapakuje plecak. Potrafi wykonać najprostsze czynności domowe, nakryje do stołu, zaściele łóżko, zamiecie pokój i pozmywa naczynia.  8. ZARADNOŚĆ Powtórzy i wykona krótkie zlecenie. Wie jak wezwać straż ogniową, policję i lekarza. Wie gdzie jest najbliższa apteka, szpital, poczta oraz jak skontaktować się z rodzicami w miejscu ich pracy.   9.UMIEJĘTNOŚĆ WYSŁAWIANIA SIĘ Przekaże polecenie. Zdobyła sprawność Baśniarki.        10.WIADOMOŚCI HARCERSKIE Poda nazwisko, adres i telefon zastępowej i drużynowej. Zna nazwisko Hufcowej. Wie kto i kiedy założył światowy skauting i harcerstwo polskie.  11. SPRAWNOŚCI WYMAGANE DO STOPNIA Miłośniczka Ziemi Ojczystej I (MZO I), Baśniarka, Gosposia Wigilijna lub Gosposia Wielkanocna.	Zadania podstawowe: Wyrobienie harcerskie (sprawność: Skaut*/ Skautka*): 1) Noszę mundur zgodny z regulaminem obowiązującym w ZHP. 2) Poznałem/am najważniejsze tradycje i obrzędy swojej drużyny. Potrafię stanąć w postawie zasadniczej iswobodnej oraz ustawić się w szyku. Wykazałem/am się tą wiedza i umiejętnościami uczestnicząc w życiu drużyny. 3) Dowiedziałem/am się, kto i kiedy założył skauting i harcerstwo. Obozownictwo (sprawność: Wyga*): 4) Wziąłem/wzięłam udział w obozie lub biwaku pod namiotami. Poznałem /am zasady bezpieczeństwa i przestrzegałem/am ich. Pozostawiłem po sobie porządek. 5) Znam i w różnych sytuacjach zastosowałem/am co najmniej pięć węzłów. Terenoznawstwo (sprawność: Kartograf*): 6)  Zapamiętałem/am drogę przebytą w mieście i z pamięci wykonałem/am szkic drogi (plan ulic, przez które przechodziłem/am). 7)  W czasie wędrówki w terenie zorientowałem/am mapę zgodnie z kierunkami świata. Poprowadziłam/em zastęp podczas wędrówki. Ratownictwo (sprawność: Ratownik*/ Ratowniczka*): 8)  W sytuacji rzeczywistej lub symulowanej podjąłem/podjęłam się prostych czynności ratujących zdrowie i udzieliłem/am pomocy w zdarzeniach, które mogą mieć miejsce w domu: opatrzyłem/am ranę, zabezpieczyłem/am oparzenie, zareagowałem/am właściwie w sytuacji omdlenia, zadbałem/am o bezpieczeństwo osoby nieprzytomnej (oceniłem/am przytomność, udrożniłem/am drogi oddechowe i sprawdziłem/am oddech u poszkodowanego nieprzytomnego). 9) Znam numery alarmowe, skorzystałem/am z nich w sytuacji rzeczywistej lub symulowanej podając dyspozytorowi niezbędne informacje. Żywienie (sprawność: Kucharz*/ Kucharka*): 10) Przygotowałem/am pod nadzorem rodzica śniadanie lub kolację dla domowników, w tym jedno wybrane danie na ciepło, np.: owsiankę, jajecznicę itp. Zdrowie (sprawność: Lider Zdrowia*/ Liderka Zdrowia*): 11) Wziąłem/wzięłam udział w wycieczce pieszej/rowerowej/kajakowej trwającej około 4-5 godzin. Samodzielnie spakowałem/am plecak odpowiednio do potrzeb i pogody (uwzględniając zdrowe jedzenie, wodę, okrycie na słońce i deszcz, krem z filtrem itd.). Świat cyfrowy (sprawność: Komputerowiec*): 12) Zapoznałem/am się z zasadami zdrowego korzystania z komputera (postawa, ergonomia, oświetlenie, przerwy itp.). Porównałem/am je z moimi przyzwyczajeniami i skorygowałem/am (w razie potrzeby) swoje nawyki. Ekologia (sprawność: Ekolog */Ekolożka*): 13) Znam zasady segregacji odpadów w swoim miejscu zamieszkania. Segreguję zgodnie z nimi odpady w domu, szkole i harcówce. Ekonomia (sprawność:Przedsiębiorca*/ Przedsiębiorczyni*): 14) Zaoszczędziłem/am pieniądze na wybrany przez siebie cel. 15) Sporządziłem/am wraz z rodzicami listę codziennych produktów. Samodzielnie zrobiłem/am zakupy zgodnie z listą, sprawdzając ceny i cechy tych produktów i nie przekraczając założonej kwoty. Zaradność życiowa (sprawność: Złota Rączka*): 16) Przez okres próby utrzymywałem/am porządek w pokoju, w którym mieszkam. 17) Mocno i estetycznie przyszyłem/am łatę lub naszywkę oraz guzik. Sprawności: • Harcerz/harcerka zdobędzie przynajmniej cztery sprawności jednogwiazdkowe (*). Służba: • Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie zorientowane na pełnienie służby wynikającej z idei stopnia. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – tropy. Rozwój społeczny: Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie zorientowane na pielęgnowanie więzi rodzinnych w zakresie wynikającym z idei stopnia. Można do tego celu wykorzystać odpowiednie sprawności lub wyzwania. W trakcie próby harcerka/harcerz działa w zastępie i wraz z nim uczestniczy w realizacji programu zastępu. Można ułożyć zadania opisujące funkcjonowanie harcerza/harcerki w zastępie. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – tropy. Rozwój duchowy i emocjonalny: • Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie skupione na osiągnięciu poziomu wyznaczonego ideą stopnia w oparciu o prawo harcerskie. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – wyzwania. Zadania uzupełniające: • W próbie mogą znaleźć się zadania uzupełniające, jeśli okaże się to konieczne dla osiągnięcia przez harcerza/harcerkę poziomu opisanego ideą stopnia. W środowiskach mogą także obowiązywać stałe zadania uzupełniające, jednakowe dla wszystkich osób zdobywających stopień młodzika/ochotniczki, dotyczące bohatera lub tradycji środowiska. Łączna liczba zadań uzupełniających w próbie nie może przekroczyć trzech. Realizacja żadnego z nich nie może trwać dłużej niż miesiąc.
TROPICIELKA
idea stopnia	Stopień tropicielki zdobywa harcerka po rocznej pracy w drużynie w stopniu ochotniczki.	Tropicielka zna się na tropieniu, poszukiwaniu informacji i wykorzystywaniu ich w codziennym życiu. Harcerstwo stało się dla mnie przygodą i drogą do stawania się coraz lepszym/lepszą w każdej dziedzinie. Mam coraz większy wpływ na życie mojego zastępu, podrzucam moje propozycje i pomysły na to, co robimy na zbiórkach. Dbam o to, by mój zastęp był dobry. Rozwijam swoje zainteresowania i dzielę się nimi z zastępem. Poszerzam swoją wiedzę o świecie i szukam odpowiedzi, kiedy czegoś nie rozumiem. Mam swoich ulubionych bohaterów, których próbuję naśladować. W swoim postępowaniu staram się kierować Prawem Harcerskim. Spełnianie dobrych uczynków to mój sposób na czynienie dobra. Jestem odpowiedzialny/odpowiedzialna, potrafię ponieść konsekwencje swoich błędnych decyzji. Szanuję przyrodę, podejmuję działania by ją chronić. Dbam o swoje zdrowie – regularnie uprawiam wybraną aktywność fizyczną. Wspieram moją rodzinę – mam swoje stałe obowiązki.
wymagania / program stopnia	1. POSTAWA HARCERKI Tropicielką może zostać harcerka, która swoim postępowaniem zasługuje na miano harcerki. Spełnia codzienne dobre uczynki. Umie na pamięć Prawo i Przyrzeczenie Harcerskie. Wytłumaczy znaczenie krzyża harcerskiego i lilijki. Umie się zgłosić. Praca nad sobą: oceni sama swój postęp nad wybraną cechą charakteru.  2.WYCHOWANIE RELIGIJNE Wypełnia obowiązki religijne. Ułoży i przeczyta podczas Mszy Świętej harcerskiej modlitwę wiernych. Wytłumaczy kościelne znaczenie świąt: Zielone Świątki, Boże Ciało, Zaduszki i zna polskie zwyczaje związane z tymi świętami. Zna dwie pieśni kościelne i dwie Maryjne. 3.WYCHOWANIE NARODOWE Mówi po polsku wśród Polaków. Napisze podyktowany tekst i poprawnie przeczyta podany tekst. Zna kilka pamiątek polskich w kraju zamieszkania. Zna adres przynajmniej jednej organizacji polskiej w swojej miejscowości. Opowie o zwyczajach związanych z kaziukiem, nocą świętojańską, dożynkami i andrzejkami.   4. PIERWSZA POMOC Potrafi zrobić nosze i temblak z rzeczy znajdujących się wokół niej. Potrafi poradzić w wypadkach skaleczenia, otarcia nóg, stłuczenia, krwotoku z nosa, oparzenia i ukąszenia owadów. Zna adres swojego domowego lekarza, szpitala i lokalnej apteki, wie jak znaleźć adres nocnej (dyżurnej) apteki.  5. PRZYRODA Zapozna się z przyrodą w swoim najbliższym otoczeniu i zrobi notatki o swoich spostrzeżeniach. Przedstawi rysunki lub zdjęcia roślin i zwierząt, które tam żyją. Rozpozna 5 gatunków ptaków w swoim otoczeniu. Zna cel parków narodowych. Wymieni kilka parków narodowych w Polsce i swoim kraju zamieszkania. Wytłumaczy dlaczego trzeba oszczędzać wodę oraz chronić ją od zanieczyszczenia. Oczyszcza teren po wycieczce, obozie lub biwaku. Zna i przestrzega przepisów „Regulaminu zachowania się za miastem” w kraju zamieszkania.        6. TECHNIKA Zna musztrę zastępu i potrafi poprowadzić zastęp lub patrol. Umie zachować się przy sztandarze. Brała udział w wycieczkach drużyny lub zastępu i przygotowała na nie ekwipunek osobisty. W biegu pokona łatwe przeszkody np. rów, płot. Umie posługiwać się alfabetem Morse’a. Stosuje znaki patrolowe i dojdzie do celu po tropach. Przejdzie w 10 minut 1 kilometr krokiem skautowym. Wyznaczy strony świata w miejscu zamieszkania i w terenie. Posługuje się mapą miejską. Posługuje się własnymi wymiarami – krokiem, łokciem itp. Potrafi wykorzystać linkę na wycieczce np. przytroczenie ekwipunku, związanie chrustu. Przygotuje i rozpali małe ognisko, ugotuje na nim prostą potrawę Zgasi bezpiecznie ognisko. 7.GOSPODARCZO- DOMOWY Potrafi zrobić swoje osobiste pranie (ręcznie i w pralce) i prasowanie. Potrafi zrobić zakupy i rozliczyć się z powierzonych pieniędzy. Pomoże w przygotowaniu posiłku dla gości. 8. ZARADNOŚĆ Zna przepisy drogowe. Wskaże na mapie swojej dzielnicy główne punkty usługowe, np. pocztę, policję i sklepy. Potrafi znaleźć numer telefonu i odszukać adres danej osoby. 9.UMIEJĘTNOŚĆ WYSŁAWIANIA SIĘ Zda sprawozdanie ustne z wywiadu na podany temat. Zarecytuje wiersz. 10.WIADOMOŚCI HARCERSKIE Zebrała wiadomości o swojej drużynie i patronce. Wie co znaczy AK i zapozna się z rolą harcerstwa w Powstaniu Warszawskim. Rozróżni oznaki funkcji i stopni. 11.SPRAWNOŚCI WYMAGANE DO STOPNIA Miłośniczka Ziemi Ojczystej II (MZO II), jedna sprawność polowa, jedna sprawność gospodarcza, jedna sprawność do wyboru.	Zadania podstawowe: Wyrobienie harcerskie (sprawność: Skaut**/ Skautka**): 1)  Przedstawiłem/am w wybranej przez siebie formie przynajmniej trzy postacie z historii harcerstwa. 2)  Znam nazwy stopni harcerskich i instruktorskich oraz sposób ich oznaczania na mundurze. Kilka razy zameldowałem/am się, używając odpowiednich nazw stopni. Obozownictwo (sprawność Wyga**): 3) Zachowując zasady bezpieczeństwa, rozpaliłem/am ognisko na łonie natury z użyciem wyłącznie naturalnych materiałów (nie dotyczy zapałek); po zgaszeniu doprowadziłem/am miejsce do pierwotnego stanu. Uczestniczyłem/am w przygotowaniu złożonego posiłku na ognisku. 4)  Wraz z zastępem rozstawiłem/am namiot i zbudowałem/am przydatne urządzenie obozowe (np. wyposażenie namiotu). Przez cały obóz utrzymałem/am porządek w swoich rzeczach. 5) Pełniłem/am służbę wartowniczą na obozie lub biwaku. Terenoznawstwo (sprawność: Kartograf*): 6) Poznałem/am znaki topograficzne. Poprowadziłem/am zastęp/patrol w czasie wędrówki w terenie, posługując się busolą i mapą. Dotarłem/am bezbłędnie do miejsca oznaczonego na mapie. Ratownictwo (sprawność Ratownk / -niczka**): 7)W sytuacji rzeczywistej lub symulowanej przy użyciu własnej apteczki prawidłowo postąpiłem/am przy krwotokach: a) udzieliłem/am pierwszej pomocy w przypadku krwotoku z nosa, b)założyłem/am opatrunek uciskowy w przypadku krwotoku z rany c) udzieliłem/am pierwszej pomocy w przypadku złamania otwartego. 8)Udzieliłem/am pierwszej pomocy w przypadku ukąszenia przez owady. Żywienie (sprawność: Kucharz**/ Kucharka**): 9)Nauczyłem/am się przygotowywać ulubioną potrawę z rodzinnego przepisu. Zdrowie (sprawność: Lider Zdrowia**/ Liderka Zdrowia**): 10) Wziąłem/wzięłam udział w całodziennej wycieczce pieszej / rowerowej/kajakowej.Dowiedziałem/am się jak przygotować i przygotowałem/am na niej obiad niewymagający gotowania. 11) Przez okres trwania próby ćwiczyłem/am wybrany sport lub dziedzinę sprawności fizycznej (np.: szybkość, skoczność, celność, utrzymywanie równowagi). Zapisałem/am wynik osiągany na początku (np. czas na 100 m) i poprawiłem/am go na koniec próby. 12) Znam i stosuję (wprowadzam w swoje życie) zasady zdrowego odżywiania się/ zdrowe nawyki żywieniowe. Przez okres min. 2 miesięcy dbałem/am o prawidłowe nawodnienie organizmu, pijąc min. 2 litry wody dziennie, i unikałem/am słodkich przekąsek. Świat cyfrowy (sprawność: Komputerowiec**): 13) Zapoznałem/am się z netykietą, czyli zbiorem zasad zachowania się w Internecie. Stosuję je podczas codziennego użytkowania sieci. Ekologia (sprawność: Ekolog **/Ekolożka**): 14) Korzystałem/am wyłącznie z wielorazowych naczyń i sztućców na biwakach, inicjatywach szkolnych i harcerskich przez minimum trzy miesiące. 15) Zapoznałem/am się z ideą domowych/balkonowych ogrodów. Wyhodowałem/am jadalną roślinę i użyłem/am jej do przyrządzenia posiłku dla rodziny. Ekonomia (sprawność: Przedsiębiorca** / Przedsiębiorczyni**): 16) Wziąłem/Wzięłam udział w pozyskiwaniu środków w formie np. akcji zarobkowej, zbiórki publicznej, loterii, crowdfundingu, akcji 1% itp. Zaradność życiowa (sprawność: Złota Rączka**): 17) Mam stały obowiązek związany z obsługą sprzętów lub urządzeń domowych i wywiązuję się z niego. Sprawności: • Harcerka zdobędzie przynajmniej cztery sprawności dwugwiazdkowe (**). Służba: • Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie zorientowane na pełnienie służby wynikającej z idei stopnia. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – tropy. Rozwój społeczny: Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie zorientowane na pielęgnowanie więzi rodzinnych w zakresie wynikającym z idei stopnia. Można do tego celu wykorzystać odpowiednie sprawności lub wyzwania. W trakcie próby harcerka/harcerz działa w zastępie i wraz z nim uczestniczy w realizacji programu zastępu. Można ułożyć zadania opisujące funkcjonowanie harcerza/harcerki w zastępie. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – tropy. Rozwój duchowy i emocjonalny: •Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie skupione na osiągnięciu poziomu wyznaczonego ideą stopnia w oparciu o Prawo Harcerskie. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – wyzwania. Zadania uzupełniające: • W próbie mogą znaleźć się zadania uzupełniające, jeśli okaże się to konieczne dla osiągnięcia przez harcerkę poziomu opisanego ideą stopnia. W środowiskach mogą także obowiązywać stałe zadania uzupełniające, jednakowe dla wszystkich osób zdobywających stopień wywiadowcy/tropicielki, dotyczące bohatera lub tradycji środowiska. Łączna liczba zadań uzupełniających w próbie nie może przekroczyć trzech. Realizacja żadnego z nich nie może trwać dłużej niż miesiąc.
PIONIERKA
idea stopnia	Stopień pionierki zdobywa harcerka po rocznej pracy w drużynie w stopniu tropicielki.	Pionierka przeciera nowe szlaki, wyznacza kierunek. Jestem wytrawnym harcerzem/wytrawną harcerką, z zaciekawieniem i pasją odkrywam otaczający świat. Kreuję życie zastępu. Aktywnie uczestniczę w działaniach chroniących naszą planetę. Prawo Harcerskie towarzyszy mi na co dzień, na jego podstawie buduję swój świat wartości. Jestem przykładem dla młodszych harcerek i harcerzy. Troszczę się o innych, udzielam wsparcia i pomocy potrzebującym. Nie godzę się na krzywdzenie słabszych – reaguję. Pracuję nad sobą, rozumiem, że moja postawa i rozwój zależą od tego jak hartuje ducha i ciało. Odrzucam używki – wiem, że niszczą moje zdrowie i osłabiają umysł. Chcę zmieniać świat, jestem gotów/gotowa do pełnienia służby i podejmuję ją tam, gdzie tylko mam okazję. Chcę poznać i zrozumieć otaczającą rzeczywistość, szukam odpowiedzi, dzielę się refleksjami z moim otoczeniem. Doceniam moje życie rodzinne, staram się być odpowiedzialny/odpowiedzialna za to, co dzieje się w moim domu.
wymagania / program stopnia	1. POSTAWA HARCERKI Pionierką może zostać harcerka, która żyje zgodnie z Prawem i Przyrzeczeniem Harcerskim. Jest zaradna i odważna. Umie zgłosić zastęp  lub patrol. Pamięta o spełnianiu dobrego uczynku. Praca nad sobą: wykaże sens pracy nad sobą, podkreślając to wybranym celem, który chce osiągnąć.  2.WYCHOWANIE RELIGIJNE Pamięta o codziennym rachunku sumienia. Bierze czynny udział w nabożeństwach kościelnych. Na obozie lub biwaku prowadzi modlitwę poranną lub wieczorną. Brała udział z drużyną w jednym nabożeństwie np. Majowe, Roraty, Gorzkie Żale, Różaniec, Droga Krzyżowa. Zna historię obrazów Matki Boskiej Częstochowskiej i Ostrobramskiej. Zna przynajmniej jedną pieśń wielkopostną, wielkanocną i jedną do    Najświętszego Sakramentu. 3.WYCHOWANIE NARODOWE Mówi, czyta i pisze po polsku. Zrobi sama lub w zespole album wielkich Polaków, którzy wzbogacili dorobek świata. 4. PIERWSZA POMOC Zna skład apteczki polowej i umie się nią posługiwać. Zna objawy i umie zaradzić w wypadkach zemdlenia, zatrucia pokarmem, zaziębienia, odmrożenia, porażenia słonecznego, piorunem lub prądem elektrycznym. Zmierzy gorączkę. 5. PRZYRODA Potrafi wytłumaczyć, na czym polega współzależność wszystkiego, co żyje (cykl ekologiczny). Wymieni organizacje, które działają w ochronie środowiska w kraju zamieszkania. Rozpozna 8 drzew, 8 ptaków. Rozpozna 4 zwierzęta pod ochroną w swoim kraju zamieszkania. Rozumie potrzebę przetwarzania materiałów z opakowania. Bierze czynny udział w sortowaniu śmieci w domu. Na obozie lub biwaku będzie  odpowiedzialna za sortowanie śmieci. Przedstawi młodszym harcerkom przepisy „Regulaminu zachowania się za miastem” w kraju zamieszkania i zachęci je do ich przestrzegania. 6. TECHNIKA Brała udział w biwaku lub obozie. Potrafi poprowadzić musztrę drużyny. Uprawia regularnie sport i poprowadzi gimnastykę drużyny lub obozu. Nada i odbierze depeszę dowolnym szyfrem. Wykona sama lub z grupą  najprostsze urządzenia biwakowe, np. kuchnię, dół na odpadki organiczne. Przyrządzi w kuchni polowej dwie potrawy. Prawidłowo postawi i zwinie namiot w zespole. Ułoży i rozpali ognisko przy pomocy dwóch zapałek. Posługuje się węzłami pionierskimi i zna ich co najmniej 6; wie kiedy je trzeba stosować. Potrafi posługiwać się mapą z pomocą kompasu. Zaprowadzi zastęp do miejsca odległego o 2 km posługując się mapą. Dokona pomiarów w terenie np. wysokość drzewa, długość drogi, szerokość rzeki i szybkość prądu. 7.GOSPODARCZO- DOMOWY Dba o wygląd swojego munduru, umie uprać go, wyprasować i w razie potrzeby zreperować; sprzątnie mieszkanie. Zaplanuje jadłospis  na biwak zastępu. Samodzielnie ugotuje obiad dla rodziny ze świeżych produktów. 8. ZARADNOŚĆ Wie jak się zachować podczas wypadku w domu. Wie gdzie w domu odłączyć gaz, wodę, elektryczność. Potrafi dać wskazówki, jak dojechać do danego miejsca. 9.UMIEJĘTNOŚĆ WYSŁAWIANIA SIĘ Zabierze głos w dyskusji – przedstawiając swoje zdanie. Napisze artykuł lub opowiadanie do kroniki drużyny. Wykona powierzony sobie odcinek pracy, złoży z niej raport ustny i piśmienny. 10.WIADOMOŚCI HARCERSKIE Zna najważniejsze wydarzenia z historii harcerstwa. Wie gdzie i przez kogo były zakładane pierwsze drużyny żeńskie. Zna schemat Organizacji Harcerek. Poda nazwiska Komendantki Chorągwi, Naczelniczki i Przewodniczącego ZHP. 11.SPRAWNOŚCI WYMAGANE DO STOPNIA Miłośniczka Ziemi Ojczystej III (MZO III), jedna sprawność polowa, jedna sprawność gospodarcza, jedna sprawność do wyboru.	Zadania podstawowe: Wyrobienie harcerskie (sprawność: Skaut***/ Skautka***): 1)  Odwiedziłem/am jedno z miejsc związanych z ważnymi dla harcerstwa wydarzeniami. 2)  Poznałem/am życiorysy ośmiu osób zasłużonych dla rozwoju ruchu harcerskiego. O dwóch spośród nich opowiedziałem/am podczas zbiórki zastępu lub drużyny. Obozownictwo (sprawność: Wyga***): 3) Wziąłem/wzięłam udział w kilkudniowym rajdzie/wyprawie z nocowaniem na łonie przyrody, podczas którego minimalizowałem /am swój wpływ na środowisko (np.: odpowiednio gospodarując wodą i odpadami, przygotowując nocleg, zabezpieczając ognisko). 4) Potrafię używać i dbam o sprzęt drużyny/szczepu. Brałem/am udział w jego konserwacji. 5) Samodzielnie ułożyłem/am 3 rodzaje ognisk i rozpaliłem/am je. Terenoznawstwo (sprawność: Kartograf***): 6) W działaniach topograficznych korzystałem/am z różnych przyrządów ułatwiających pracę (busola, krzywomierz, koraliki zliczające „pace count beads”, krokomierz, GPS, itp.) Ratownictwo (sprawność:Ratownik***/niczka***): 7) Przeprowadziłem/am resuscytację krążeniowo-oddechową na fantomie osoby dorosłej. 8) W sytuacji rzeczywistej lub symulowanej rozpoznałem/am objawy udaru słonecznego i udzieliłem/am pierwszej pomocy poszkodowanemu. Żywienie (sprawność:Kucharz***/ -arka***): 9) Przygotowałem/am potrawę tradycyjną dla wybranego regionu Polski (np.: proziaki z Podkarpacia, babkę ziemniaczaną z Podlasia). 10) Wykonałem co najmniej jedno z poniższych zadań: a) Wybrałem/am miejsce na kuchnię na biwaku drużyny. Urządziłem/am ją funkcjonalnie. Pokierowałem/am gotowaniem obiadu dla drużyny. b) Ułożyłem/am urozmaicony jadłospis na kilkudniowy biwak, rajd lub kilka dni obozu dla całej drużyny. Nadzorowałem/am przygotowanie posiłków. Zdrowie (sprawność: Lider/-ka Zdrowia***): 11) Przez trzy miesiące spałem/am minimum po siedem godzin dziennie, dbając o to, aby przed snem się wyciszyć. Dowiedziałem/am się, dlaczego używanie urządzeń z wyświetlaczem przed snem jest niekorzystne dla jakości snu, i nie korzystałem/am z nich na min. godzinę przed snem. Świat cyfrowy (sprawność: Komputerowiec***): 12) Utworzyłem/am konto mailowe. Wykorzystuję podstawowe funkcje klienta pocztowego,m.in. ustawiłem/am podpis w mailu, przy wysyłaniu maili do wielu osób korzystam z opcji UDW. Ekologia (sprawność:Ekolog ***/Ekolożka***): 13) Wiem, co to jest rezerwat przyrody, park narodowy i park krajobrazowy. W czasie harcerskich wędrówek odwiedziłem/am jeden z parków narodowych lub krajobrazowych. 14) Przeanalizowałem/am ilość i rodzaj generowanych przez siebie śmieci. Zmniejszyłem/am ozałożony procent ilość generowanych odpadów lub wyeliminowałem/am z moich powtarzalnych zakupów jeden rodzaj nieekologicznego opakowania. Ekonomia (sprawność: Przedsiębiorca***/ Przedsiębiorczyni***): 15) Wykorzystując więcej niż jeden sposób, pozyskałem/am środki finansowe lub materialne na wybrany przez siebie cel. Zaradność życiowa (sprawność: Złota Rączka***): 16) Rzetelnie wykonuję swoje obowiązki domowe. Zdobyłem/am nową umiejętność przydatną w gospodarstwie domowym (np. umiejętność obsługi pralki, ostrzenia noży, wiercenia otworów wiertarką, mycia okien itp.) Sprawności: •Harcerz/harcerka zdobędzie przynajmniej cztery sprawności trzygwiazdkowe (***). Służba: • Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie zorientowane na pełnienie służby wynikającej z idei stopnia. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – tropy. Rozwój społeczny: Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie zorientowane na pielęgnowanie więzi rodzinnych w zakresie wynikającym z idei stopnia. Można do tego celu wykorzystać odpowiednie sprawności lub wyzwania. W trakcie próby harcerka/harcerz działa w zastępie i wraz z nim uczestniczy w realizacji programu zastępu. Można ułożyć zadania opisujące funkcjonowanie harcerza/harcerki w zastępie. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – tropy. Rozwój duchowy i emocjonalny: • Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie skupione na osiągnięciu poziomu wyznaczonego ideą stopnia w oparciu o Prawo Harcerskie. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – wyzwania. Zadania uzupełniające: • W próbie mogą znaleźć się zadania uzupełniające, jeśli okaże się to konieczne dla osiągnięcia przez harcerza/harcerkę poziomu opisanego ideą stopnia. W środowiskach mogą także obowiązywać stałe zadania uzupełniające, jednakowe dla wszystkich osób zdobywających stopień odkrywcy/pionierki, dotyczące bohatera lub tradycji środowiska. Łączna liczba zadań uzupełniających w próbie nie może przekroczyć trzech. Realizacja żadnego z nich nie może trwać dłużej niż miesiąc.
STARSZA OCHOTNICZKA*
idea stopnia	Stopień starszej ochotniczki zastępuje 3 pierwsze stopnie. Może go zdobyć tylko dziewczynka, która wstąpiła do harcerstwa mając skończone 15 lat.	W ZHP w Polsce nie ma stopnia starszej ochotniczki
wymagania / program stopnia	1. POSTAWA HARCERKI Zna Prawo Harcerskie i rozumie wagę Przyrzeczenia Harcerskiego. W czasie 3 miesięcznego udziału w życiu drużyny wykazała, że rozumie Prawo Harcerskie, chce według niego postępować i pracować nad sobą. Jest obowiązkowa i prawdomówna. Umie żyć w gromadzie. 2. WYCHOWANIE RELIGIJNE Codziennie robi rachunek sumienia. Jest wierząca i pogłębia swoją wiedzę religijną. 3.WYCHOWANIE NARODOWE Biegle mówi i poprawnie czyta i pisze po polsku. Zrobi sama lub w zespole album wielkich Polaków, którzy wzbogacili dorobek świata. Dokładnie pozna życiorys jednego z nich. 4. PIERWSZA POMOC Udzieli pierwszej pomocy w najczęstszych nagłych wypadkach – przy skaleczeniu, oparzeniu, odmrożeniu, krwotoku z nosa, zemdleniu, porażeniu słonecznym. Umie zmierzyć temperaturę i tętno. Zna skład apteczki polowej w drużynie i zna zastosowanie zawartych w niej środków. Stosuje zasady higieny w codziennym życiu. Zrobiła kurs pierwszej pomocy. 5. PRZYRODA Potrafi wytłumaczyć, na czym polega współzależność wszystkiego, co żyje (cykl ekologiczny). Wymieni organizacje, które działają w ochronie środowiska w kraju zamieszkania. Rozpozna 8 drzew, 8 ptaków. Rozpozna 4 zwierzęta pod ochroną w swoim kraju zamieszkania. Rozumie potrzebę przetwarzania materiałów z opakowania. Bierze czynny udział w sortowaniu śmieci w domu. Na obozie lub biwaku będzie  odpowiedzialna za sortowanie śmieci. Przedstawi młodszym harcerkom przepisy „Regulaminu zachowania się za miastem” w kraju zamieszkania i zachęci je do ich       przestrzegania. 6. TECHNIKA Uprawia stale gimnastykę lub jakiś sport. Zdobyła ogólną sprawność w wykonywaniu zadań polowych, rozpala ogień. Poprowadzi zastęp lub patrol z mapą w łatwym terenie. Wiąże 6 dowolnych węzłów. Odbyła przynajmniej jedną dwudniową wycieczkę i kilka krótszych wycieczek lub była na obozie. 7.GOSPODARCZO- DOMOWY Wykaże w domu swoim lub swojej rodziny, że umie utrzymać porządek; mieszkaniu nadać wygląd estetyczny, naprawić lub uszyć ubranie,  przygotować posiłki codzienne ze świeżych produktów. 8. ZARADNOŚĆ Wie jak zachować się w razie wypadku w domu i wie gdzie w domu odłączyć gaz, wodę, elektryczność. Potrafi dać wskazówki jak dojechać do danego miejsca. 9.UMIEJĘTNOŚĆ WYSŁAWIANIA SIĘ Zabierze głos w dyskusji. Napisze artykuł do kroniki drużyny lub pisma harcerskiego. 10.WIADOMOŚCI HARCERSKIE Wykaże, że zdobyła samodzielnie podstawowe wiadomości z historii harcerstwa i skautingu. 11.SPRAWNOŚCI WYMAGANE DO STOPNIA Miłośniczka Ziemi Ojczystej III (MZO III), jedna sprawność polowa, jedna sprawność gospodarcza, jedna sprawność do wyboru.
*ASPIRANTKA
idea stopnia	Odpowiadając na potrzebę przygotowania do służby harcerskiej osób dorosłych, które nie były dotąd w Harcerstwie albo które miały przerwę w służbie ale chcą włączyć się do pracy z młodzieżą, wprowadza się nowy stopień Aspirantki. Wymagania na ten stopień obejmują te same dziedziny co dotychczasowe stopnie młodzieżowe ale odzwierciedlają poziom wyrobienia osób z doświadczeniem studenckim lub zawodowym. Słowo aspirant/ aspirantka używane jest w odniesieniu do dorosłych przygotowujących się do samodzielnej pracy naukowej lub ubiegających się o stanowisko w zawodach wymagających określonego stażu przygotowawczego. Nazwa „Aspirantka”, zakładając krótki etap intensywnego przygotowania do pełnej służby, podkreśla przede wszystkim szczerą chęć i determinację poznania harcerstwa i przyjęcia harcerskiego stylu życia. Poprzez ciągłą współpracę ze swoją instruktorką opiekunką w czasie jednego roku harcerskiego albo w czasie dwóch akcji letnich pogłębia swoje zrozumienie pracy harcerskiej. Zdobycie stopnia Aspirantki jest wymogiem do złożenia Przyrzeczenia i otwarcia próby na stopień przewodniczki. Do momentu zdobycia stopnia przewodniczki kandydatka nosi mundur młodzieżowy lub szarą spódnicę i białą bluzkę z chustą swojej jednostki lub, jeżeli pracuje w gromadce lub gromadzie, krajką hufca.	W ZHP w Polsce nie ma stopnia aspirantki.
wymagania / program stopnia	1. POSTAWA HARCERKI Zna Prawo Harcerskie i rozumie wagę Przyrzeczenia.  Swoim postępowaniem wykazuje, że chce żyć i pracować nad sobą według       Prawa.  Jest obowiązkowa i prawdomówna.  Umie tak zorganizować swoje własne życie aby praca harcerska nie powodowała zaniedbań obowiązków rodzinnych i zawodowych. Umie żyć zgodnie w gromadzie i współpracować z instruktorkami. 2.WYCHOWANIE RELIGIJNE Jest wierząca i swoim własnym życiem realizuje służbę Bogu i bliźnim. 3.WYCHOWANIE NARODOWE W pracy harcerskiej posługuje się językiem polskim.  Poznała biografię wielkiej Polki i krótko opisze te cechy charakteru bohaterki, które zrobiły na niej wielkie wrażenie.  Napisze, jak te cechy   charakteru mogłyby pomóc jej w prowadzeniu prawego i odpowiedzialnego życia obywatelskiego w swoim środowisku. Interesuje się kulturą polską i światową; pogłębia wiedzę przez samokształcenie. 4. PIERWSZA POMOC Zdobędzie lub niedawno zdobyła zaświadczenie Czerwonego Krzyża lub podobnej organizacji ukończenia kursu pierwszej pomocy. 5. PRZYRODA Chętnie przebywa na łonie przyrody Rozumie znaczenie ochrony środowiska i stosuje jej zasady. 6. TECHNIKA Zna musztrę drużyny. Zna podstawy pionierki obozowej, potrafi poprawnie postawić i złożyć namiot, ustawić i rozpalić ognisko.  Zastosuje 4 różne węzły. Wyznaczy strony świata w miejscu zamieszkania i w terenie. Potrafi posługiwać się mapą z pomocą kompasu. 7.GOSPODARCZO- DOMOWY Rozumie znaczenie sprawności fizycznej i umysłowej oraz wymogi zdrowego trybu życia. Dba o estetyczny wygląd swego miejsca zamieszkania i rozumie, że porządek w otoczeniu jest ważny dla dobrego samopoczucia. Zna podstawowe zasady prowadzenia budżetu i książki kasowej. 8. ZARADNOŚĆ Wie jak zachować się w czasie wypadku. Umie wykonać drobne naprawy w domu. W miarę możliwości organizuje pracę zarobkową w swoim ośrodku dla drużyny, gromady. 9.UMIEJĘTNOŚĆ WYSŁAWIANIA SIĘ Opisze swój udział w akcji letniej lub innej imprezie harcerskiej w artykule do pisma harcerskiego. Potrafi wysłowić się w grupie i brać udział w dyskusji.  Potrafi wysłuchać innych nawet wtedy, gdy nie zgadza się z ich opiniami. 10.WIADOMOŚCI HARCERSKIE Zapozna się z podręcznikami harcerskimi np.: „Jak prowadzić drużynę harcerek”, „Podręcznik dla drużynowych zuchów” lub podobny podręcznik wydany przez swoją Chorągiew lub Organizację Harcerek. Zapozna się z historią harcerstwa i skautingu. Zapozna się ze strukturą organizacyjną Związku Harcerstwa Polskiego. Pod kierunkiem instruktorki opiekunki opracuje i przeprowadzi zbiórkę wskazując założenie wychowawcze które chce osiągnąć.
SAMARYTANKA
idea stopnia	Stopień samarytanki zdobywa harcerka po rocznej pracy w drużynie w stopniu pionierki lub starszej ochotniczki.	Samarytanka dba o innych wokół siebie i chętnie niesie pomoc, jest doświadczona i rezolutna w swych działaniach. Jestem świadomy/świadoma wyzwań, jakie stawia przede mną konsekwentne dążenie do życia wzgodzie z Prawem Harcerskim. Nim staram się kierować w swoich wyborach. Wierność wyznawanym wartościom jest priorytetem w moim postępowaniu. Idąc za wzorem skautingu, jestem otwarty/otwarta na inne kultury, religie, przynależność etniczną. Razem z moim zastępem angażuję się w służbę na rzecz innych. Staję w obronie słabszych. W zdecydowany sposób, ale bez agresji, przeciwstawiam się jakimkolwiek formom przemocy. Odpowiedzialnie korzystam ze środowiska, podejmuję działania chroniące nasz świat. Rozwijam swoje pasje, pogłębiam swoją wiedzę, korzystam z najnowszych osiągnięć nauki i techniki. Prowadzę racjonalny tryb życia, uprawiam różne rodzaje aktywności fizycznej, zapewniam mojemu organizmowi odpowiednią ilość snu i zdrowe jedzenie. Nie korzystam z używek uzależniających ducha i ciało. Próbuję znaleźć odpowiedzi na nurtujące mnie pytania, dokonując świadomych wyborów, wyrabiając sobie zdanie na różne tematy. Z empatią buduję relację z innymi, staram się nie przekraczać granic, które mogłyby naruszyć godność drugiego człowieka. Wypełniam coraz więcej obowiązków w moim domu rodzinnym.
wymagania / program stopnia	1.POSTAWA HARCERKI Samarytanką może zostać harcerka, która postępuje zgodnie z Prawem Harcerskim, pogłębiając stale wartości zdobyte w poprzedniej pracy nad swoim charakterem. Odnosi się do wszystkich życzliwie, chętnie niesie pomoc bliźnim, jest pogodna i wytrwała. Całym swoim życiem stwierdza, że można na niej polegać. Potrafi wytłumaczyć jakie są cele harcerstwa. 2.WYCHOWANIE RELIGIJNE Jest wierząca i pogłębia swoją wiedzę religijną. Zna miejsca pielgrzymek w kraju zamieszkania i w Polsce. Uczestniczy z drużyną w miarę możliwości w nabożeństwach specjalnych np. Majowych. 3.WYCHOWANIE NARODOWE Czyta przynajmniej jedno pismo po polsku lub przeczytała w okresie próby polską książkę. Interesuje się obecną sytuacją polityczno-gospodarczą w Polsce i śledzi wydarzenia związane z Polską. Zna w zarysach przyczyny, dzieje i organizację emigracji polskiej. Wie jakiego rodzaju polskie placówki kulturalne znajdują się w jej miejscowości. Brała udział w organizowaniu jednej imprezy. 4. PIERWSZA POMOC Zdobyła sprawność Ratowniczki po przejściu kursu Czerwonego Krzyża lub odpowiednika. Uczestniczy w pracy charytatywnej. 5.PRZYRODA Rozumie ważność i współdziała w ochronie środowiska. Rozumie potrzebę i wytłumaczy jak można przechować produkty żywności       w sposób ekologiczny. Rozumie pożyteczność roślin w życiu codziennym. Rozpozna trujące rośliny, niebezpieczne owady i gady w kraju zamieszkania i wie jak pomóc w razie wypadku. Rozpozna kilka roślin leczniczych – wie do czego służą. 6.TECHNIKA Zna musztrę drużyny lub obozu i złoży raport. Dba o sprawność fizyczną, zna zasady gimnastyki i wytłumaczy znaczenie wychowania fizycznego. Uczestniczyła w organizowaniu obozu lub biwaku i wszelkich pracach obozowych. Spatrolowała teren w promieniu 250 kroków od obozu, przedstawi szkic topograficzny i sprawozdanie. Poprowadzi w nieznanym terenie według mapy drogami i na przełaj na przestrzeni 3 km. Pójdzie na zwiad nieznanej okolicy i opisze jasno i treściwie wyniki. Potrafi ocenić czas i odległość z błędem nie większym niż 25%. Da przykład stosowania szyfrów. Zna nowoczesne środki łączności i potrafi się nimi  posługiwać. 7.GOSPODARCZO- DOMOWY Zna i stosuje formy towarzyskie, polskie i kraju zamieszkania. Dba o swoją godność kobiecą wzbudzając respekt dla swojej osoby. Zna wydatki domu, ułożyła plan swoich wydatków. Potrafi poprowadzić gospodarstwo domowe. 8.ZARADNOŚĆ Potrafi pokierować ludźmi podczas wypadku i zachować spokój. Umie wykonać drobne naprawy w domu np. zmienić żarówkę lub bezpiecznik. Bierze udział w organizowaniu pracy zarobkowej drużyny (prowadzi rachunkowość, znajdzie miejsce zakupu lub zbytu). 9.UMIEJĘTNOŚĆ WYSŁAWIANIA SIĘ Powie gawędę na temat dowolny lub podany. Potrafi poprowadzić dyskusję i bezstronnie zabrać w niej głos. Czyta jedno z pism harcerskich. Napisze do niego list lub artykuł. 10.WIADOMOŚCI HARCERSKIE Pogłębia znajomość historii ZHP, śledzi zmiany dotyczące harcerstwa w Polsce. Zna czołowe postaci z historii harcerstwa. Posługuje się    podręcznikami harcerskimi. Poda kilka wiadomości o Światowym Biurze Międzynarodowym WAGGGS. Zna strukturę organizacji ZHP działającego poza granicami Kraju. 11.SPRAWNOŚCI WYMAGANE DO STOPNIA Miłośniczka Ziemi Ojczystej IV (MZO IV), Miłośniczka Kultury Ojczystej (MKO), Ratowniczka, jedna sprawność do wyboru.	Zadania podstawowe: Wyrobienie harcerskie (sprawność: Skaut***/ Skautka***): 1)  Przeczytałem/am przynajmniej jedną książkę, która pogłębiła moją wiedzę o dziejach ruchu harcerskiego lub skautowego. Zaprezentowałem/am innym (w zastępie, drużynie) wybrane zagadnienie i znaczącą postać. 2)  Spotkałem/am członka władz mojego hufca. Dowiedziałem/am się, jak oznacza się funkcje w hufcu, chorągwi i władzach naczelnych ZHP. Spotkałem/am się z funkcyjnym instruktorem hufca i dowiedziałem się, czym się zajmuje. Obozownictwo (sprawność: Wyga***): 3) Zapoznałem/am młodszych harcerzy z zasadami pracy z narzędziami pionierskimi. Pokierowałem/am zastępem przy budowie prostego urządzenia obozowego. 4)  Pełniłem/am funkcję oboźnego, kwatermistrza lub zaopatrzeniowca na wyjeździe drużyny. Terenoznawstwo (sprawność:Przewodnik/-niczka***): 5) Korzystając z różnych źródeł (np. internetowe mapy, rozkłady jazdy) oraz własnego doświadczenia, opracowałem na potrzeby przedsięwzięcia drużyny/zastępu wariant drogi (najkrótsza, najszybsza, najtańsza, najwygodniejsza itd.) dostosowany do potrzeb drużyny/zastępu. Ratownictwo (sprawność: Ratownik/-niczka***): 6)  W sytuacji rzeczywistej lub symulowanej rozpoznałem/am objawy zawału serca i udaru. Udzieliłem/am pierwszej pomocy poszkodowanemu. 7)  W sytuacji rzeczywistej lub symulowanej udzieliłem/am pierwszej pomocy w przypadku napadu duszności i zadławienia u osoby dorosłej. 8)  Współprowadziłem/am zbiórkę na temat pierwszej pomocy dla innych harcerzy. Żywienie (sprawność:Kucharz/-rka***): 9) Ugotowałem/am co najmniej po dwie różne zupy, drugie dania i desery (niekoniecznie jednego dnia), wykorzystując różne sposoby przygotowania, np.: pieczenie, smażenie, duszenie, gotowanie. Nakryłem/am do stołu z okazji uroczystego posiłku, korzystając z zastawy, sztućców, serwetek, wybranych elementów dekoracyjnych (np.: świece, kwiaty, obrus). Zdrowie (sprawność: Lider/-ka Zdrowia***): 10) W porozumieniu z rodzicami i ew. dietetykiem dobrałem/am właściwy dla siebie tryb i sposób żywienia. 11)Przez okres trwania próby minimum dwa razy w tygodniu uprawiałem/am wybraną aktywność fizyczną. Świat cyfrowy (sprawność: Komputerowiec***): 12) Wykonałem jedno z zadań: a) Dokonałem/am komputerowej edycji zdjęć (zalecane korzystanie z bezpłatnego oprogramowania), np. naniesienia logo, wykadrowania zdjęcia, korekcji błędów, zmiany jasności/kontrastu/nasycenia kolorów. Moje harcerskie projekty są zgodne z Katalogiem Identyfikacji Wizualnej ZHP. b) Dokonałem/am komputerowego montażu filmu (zalecane korzystanie z bezpłatnego oprogramowania). c) Przygotowałem/am dokumenty z wykorzystaniem zaawansowanych funkcji edytora tekstu (np.: nagłówek i stopka, interlinia, zapis równania i symboli matematycznych, przypisy, kolumny, wstawianie komentarzy, opracowanie własnego stylu, korzystanie z tzw. twardych spacji i podziałów strony). Ekologia (sprawność: Ekolog/-lożka***): 13) Dowiedziałem/am się, czym jest globalne ocieplenie, jakie są jego przyczyny oraz prognozowane konsekwencje. Poznałem/am pojęcie śladu węglowego, opowiedziałem/am o stosowanych we własnym życiu działaniach na rzecz jego zmniejszania (np.: dojeżdżanie do szkoły rowerem lub komunikacją miejską, stosowanie różnych sposobów oszczędzania energii). W trakcie trwania próby wyrobiłem/am w sobie nowy nawyk zmniejszający emisję gazów cieplarnianych. 14) Dowiedziałem/am się, jaki wpływ na środowisko wywieram podczas wypraw, wycieczek, obozów, biwaków na łonie przyrody. Poznałem/am podstawowe techniki minimalizacji tego wpływu. Skompletowałem/am własny ekwipunek, uwzględniając w nim przynajmniej jedną pomocną w tym rzecz (np.: sprzęt do hamakowania, wielorazowy worek na resztki/odpady, worki lub pojemniki zabezpieczające żywność przed dostępem dzikich zwierząt, sprzęt do gotowania, składana miska do mycia). Ekonomia (sprawność:Przedsiębiorczyni***): 15) Wykonałem/am jedno z poniższych zadań: a) Przygotowałem/am plan finansowy biwaku, rajdu, wycieczki lub innego przedsięwzięcia harcerskiego. Rozliczyłem/am go w ramach uzyskanej zaliczki, jednocześnie weryfikując realizację zakładanego preliminarza. b) Zebrałem/am informacje o dostępnych dla młodzieży ofertach różnych banków i przeanalizowałem/am oferowane w ramach nich usługi i produkty. Na podstawie dokonanej analizy założyłem/am konto bankowe lub dokonałem/am oceny warunków banku, w którym posiadam rachunek, z innymi zebranymi ofertami. Zaradność życiowa (sprawność: Złota Rączka***): 16)Wykonałem/am lub naprawiłe/am przedmiot użyteczny w działaniach drużyny, szczepu lub gospodarstwa domowego. Sprawności: • Harcerz/harcerka zdobędzie przynajmniej cztery sprawności przynajmniej trzygwiazdkowe (***). Służba: • Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie zorientowane na pełnienie służby wynikającej z idei stopnia. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – tropy. Rozwój społeczny: • Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie zorientowane na pielęgnowanie więzi rodzinnych w zakresie wynikającym z idei stopnia. Można do tego celu wykorzystać odpowiednie sprawności lub wyzwania. • W trakcie próby harcerka/harcerz działa w zastępie i wraz z nim uczestniczy w realizacji programu zastępu. Można ułożyć zadania opisujące funkcjonowanie harcerza/harcerki w zastępie. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – tropy. Rozwój duchowy i emocjonalny: • Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie skupione na osiągnięciu poziomu wyznaczonego ideą stopnia w oparciu o Prawo Harcerskie. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – wyzwania. Zadania uzupełniające: • W próbie mogą znaleźć się zadania uzupełniające, jeśli okaże się to konieczne dla osiągnięcia przez harcerza/harcerkę poziomu opisanego ideą stopnia. W środowiskach mogą także obowiązywać stałe zadania uzupełniające, jednakowe dla wszystkich osób zdobywających stopień ćwika/samarytanki, dotyczące bohatera lub tradycji środowiska. Łączna liczba zadań uzupełniających w próbie nie może przekroczyć trzech. Realizacja żadnego z nich nie może trwać dłużej niż miesiąc.
MŁODZIK
	ZHP ŚWIAT - Organizacja Harcerzy	ZHP
idea stopnia	WARUNKI DOPUSZCZENIA DO PRÓBY Do próby na stopień młodzika może być dopuszczony chłopiec, który odpowiada następującym warunkom: Ukończył lat 11. Posiada 3 gwiazdki zuchowe lub 6 miesięcy próbnej służby w drużynie harcerzy albo ma 15 lat oraz 3 miesiące próbnej służby w drużynie wędrowników. Swoim zachowaniem pokazał, że stara się być harcerzem. Brał udział w zbiórkach oraz w jednej wycieczce harcerskiej. Wpłaca opłaty organizacyjne - składki. Mówi po polsku na zbiórkach i w domu.	Młodzik wstępuje w szeregi harcerstwa i chce poznawać jego tajemnice. Regularnie i aktywnie uczestniczę w zbiórkach zastępu i drużyny. Dotrzymuję danego słowa, można na mnie polegać. Dbam o siebie – spędzam czas aktywnie i zdrowo. Znam i rozumiem Prawo Harcerskie. Jest dla mnie drogowskazem każdego dnia. Wiem, że słowa i czyny mogą krzywdzić, staram się tego nie robić. Szanuję innych i im pomagam. Wiem, jak zachować się w lesie, nie niszczę go. Jestem samodzielny/ samodzielna, zaradny/zaradna i obowiązkowy/obowiązkowa w domu, i w szkole. Rozwijam swoje zainteresowania, poznaję otaczający mnie świat. Angażuję się w ważne wydarzenia rodzinne.
wymagania / program stopnia	Starający się o stopień młodzika wykaże, że posiada poniższe wiadomości i umiejętności: 1. Wychowanie harcerskie Umie na pamięć Przyrzeczenie i Prawo Harcerskie oraz rozumie ich znaczenie. Wie co znaczy i do czego zobowiązuje go hasło Czuwaj! Zna ukłon harcerski i skautowy. Zna oznaki ZHP, lilię i krzyż. Wie jak wygląda przepisowy mundur harcerza. Zna godło i zawołanie zastępu. Zna nazwisko i adres zastępowego i drużynowego. Umie śpiewać w zespole "Wszystko co nasze". 2. Wychowanie religijne Umie pacierz po polsku: Ojcze nasz i Zdrowaś Mario. Wraz z zastępem/drużyną bierze udział we Mszy św., odprawianej w języku polskim. Umie śpiewać w zespole "Modlitwę harcerską". Wie kim jest patron harcerstwa oraz kim jest patron skautów i harcerzy. Uczestniczył w elemencie służby Bogu z swoją jednostką jak na przykład: Warta przy Grobie, Procesja Bożego Ciała, przygotowanie palemek lub inne 3. Wychowanie narodowe. Zna godło niepodległej Polski. Umie się zachować przy oddawaniu czci sztandarowi. Umie śpiewać w zespole hymn narodowy „Jeszcze Polska nie zginęła”. Na mapie Polski, na której są oznaczone obecne granice państwa, linie rzek i punkty miast, poda nazwy i poprawnie wskaże: o polskie morze i polskie góry, o kolejne polskie stolice, o 3 główne rzeki o 3 porty polskie oraz miasta Łódź, Poznań, Wrocław, Zakopane. Opowie jedną z legend związanych z powstaniem państwa polskiego. Opowie o Chrzcie Polski i wie kim byli święci: Wojciech, Stanisław biskup, Kinga. Wie co upamiętniają święta narodowe (3 maj, 11 listopad, 15 sierpień). Wie o bitwach pod Grunwaldem i pod Wiedniem, zna ich daty. 4. Zaradność i uczynność. Umie dbać o czystość ciała, ubrania i obuwia. Umie posłać łóżko i trzyma swoje rzeczy w porządku. Umie zachować się w razie przemoknięcia i przemoczenia nóg. Rozumie niebezpieczeństwo zanieczyszczenia rany. Zna adres najbliższej przychodni lekarskiej lub szpitala. Wie, jak zaalarmować policję, straż pożarną i pogotowie ratunkowe. Wykaże się dobrymi uczynkami. 5. Wychowanie fizyczne. Umie biegać w terenie z naturalnymi przeszkodami, wykaże, że umie skakać w dal i wzwyż. Umie wziąć udział w zabawach i grach ruchowych: bieżnych, rzutnych i skocznych. 6. Przyrodoznawstwo. Uda głos ptaka lub zwierzęcia będącego godłem jego zastępu, względnie które sam wybrał, oraz opowie w jakim środowisku żyje, czym się żywi, jakich ma nieprzyjaciół i jaką posiada wartość dla otoczenia. 7. Wycieczki. Umie ubrać się na wycieczkę stosownie do pory roku. Umie spakować plecak na wycieczkę. Umie posłużyć się kompasem i nazwie osiem jego kierunków. Umie związać na linie następujące węzły: płaski, tkacki, rybacki, pętlę nie zaciągającą się i skrót liny. Umie prawidłowo obchodzić się z nożem, toporkiem i łopatką, oraz zna zasady bezpieczeństwa przy ich używaniu. • Zna przepisy i znaki ruchu ulicznego i drogowego. 8. Harce. Zna musztrę jednostki oraz umie zachować się na zbiórkach harcerskich i w terenie. Umie posługiwać się w terenie znakami indyjskimi oraz najprostszymi znakami rąk i gwizdkiem. Przejdzie wyznaczoną drogą około 1/2 km. z ustnym zleceniem złożonym z 10-12 wyrazów i poprawnie powtórzy zlecenie. Wykaże średnią sprawność w łatwych grach terenowych, ćwiczących wzrok i słuch.	Zadania podstawowe: Wyrobienie harcerskie (sprawność: Skaut*/ Skautka*): 1) Noszę mundur zgodny z regulaminem obowiązującym w ZHP. 2) Poznałem/am najważniejsze tradycje i obrzędy swojej drużyny. Potrafię stanąć w postawie zasadniczej iswobodnej oraz ustawić się w szyku. Wykazałem/am się tą wiedza i umiejętnościami uczestnicząc w życiu drużyny. 3) Dowiedziałem/am się, kto i kiedy założył skauting i harcerstwo. Obozownictwo (sprawność: Wyga*): 4) Wziąłem/wzięłam udział w obozie lub biwaku pod namiotami. Poznałem /am zasady bezpieczeństwa i przestrzegałem/am ich. Pozostawiłem po sobie porządek. 5) Znam i w różnych sytuacjach zastosowałem/am co najmniej pięć węzłów. Terenoznawstwo (sprawność: Kartograf*): 6)  Zapamiętałem/am drogę przebytą w mieście i z pamięci wykonałem/am szkic drogi (plan ulic, przez które przechodziłem/am). 7)  W czasie wędrówki w terenie zorientowałem/am mapę zgodnie z kierunkami świata. Poprowadziłam/em zastęp podczas wędrówki. Ratownictwo (sprawność: Ratownik*/ Ratowniczka*): 8)  W sytuacji rzeczywistej lub symulowanej podjąłem/podjęłam się prostych czynności ratujących zdrowie i udzieliłem/am pomocy w zdarzeniach, które mogą mieć miejsce w domu: opatrzyłem/am ranę, zabezpieczyłem/am oparzenie, zareagowałem/am właściwie w sytuacji omdlenia, zadbałem/am o bezpieczeństwo osoby nieprzytomnej (oceniłem/am przytomność, udrożniłem/am drogi oddechowe i sprawdziłem/am oddech u poszkodowanego nieprzytomnego). 9) Znam numery alarmowe, skorzystałem/am z nich w sytuacji rzeczywistej lub symulowanej podając dyspozytorowi niezbędne informacje. Żywienie (sprawność: Kucharz*/ Kucharka*): 10) Przygotowałem/am pod nadzorem rodzica śniadanie lub kolację dla domowników, w tym jedno wybrane danie na ciepło, np.: owsiankę, jajecznicę itp. Zdrowie (sprawność: Lider Zdrowia*/ Liderka Zdrowia*): 11) Wziąłem/wzięłam udział w wycieczce pieszej/rowerowej/kajakowej trwającej około 4-5 godzin. Samodzielnie spakowałem/am plecak odpowiednio do potrzeb i pogody (uwzględniając zdrowe jedzenie, wodę, okrycie na słońce i deszcz, krem z filtrem itd.). Świat cyfrowy (sprawność: Komputerowiec*): 12) Zapoznałem/am się z zasadami zdrowego korzystania z komputera (postawa, ergonomia, oświetlenie, przerwy itp.). Porównałem/am je z moimi przyzwyczajeniami i skorygowałem/am (w razie potrzeby) swoje nawyki. Ekologia (sprawność: Ekolog */Ekolożka*): 13) Znam zasady segregacji odpadów w swoim miejscu zamieszkania. Segreguję zgodnie z nimi odpady w domu, szkole i harcówce. Ekonomia (sprawność:Przedsiębiorca*/ Przedsiębiorczyni*): 14) Zaoszczędziłem/am pieniądze na wybrany przez siebie cel. 15) Sporządziłem/am wraz z rodzicami listę codziennych produktów. Samodzielnie zrobiłem/am zakupy zgodnie z listą, sprawdzając ceny i cechy tych produktów i nie przekraczając założonej kwoty. Zaradność życiowa (sprawność: Złota Rączka*): 16) Przez okres próby utrzymywałem/am porządek w pokoju, w którym mieszkam. 17) Mocno i estetycznie przyszyłem/am łatę lub naszywkę oraz guzik. Sprawności: • Harcerz/harcerka zdobędzie przynajmniej cztery sprawności jednogwiazdkowe (*). Służba: • Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie zorientowane na pełnienie służby wynikającej z idei stopnia. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – tropy. Rozwój społeczny: Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie zorientowane na pielęgnowanie więzi rodzinnych w zakresie wynikającym z idei stopnia. Można do tego celu wykorzystać odpowiednie sprawności lub wyzwania. W trakcie próby harcerka/harcerz działa w zastępie i wraz z nim uczestniczy w realizacji programu zastępu. Można ułożyć zadania opisujące funkcjonowanie harcerza/harcerki w zastępie. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – tropy. Rozwój duchowy i emocjonalny: • Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie skupione na osiągnięciu poziomu wyznaczonego ideą stopnia w oparciu o prawo harcerskie. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – wyzwania. Zadania uzupełniające: • W próbie mogą znaleźć się zadania uzupełniające, jeśli okaże się to konieczne dla osiągnięcia przez harcerza/harcerkę poziomu opisanego ideą stopnia. W środowiskach mogą także obowiązywać stałe zadania uzupełniające, jednakowe dla wszystkich osób zdobywających stopień młodzika/ochotniczki, dotyczące bohatera lub tradycji środowiska. Łączna liczba zadań uzupełniających w próbie nie może przekroczyć trzech. Realizacja żadnego z nich nie może trwać dłużej niż miesiąc.
WYWIADOWCA
idea stopnia	A. WARUNKI DOPUSZCZENIA DO PRÓBY. Do próby na stopień wywiadowcy może być dopuszczony harcerz, który odpowiada następującym warunkom: Ukończył lat 12. Zaliczył 6 miesięcy służby w stopniu młodzika lub 6 miesięcy próbnej służby w drużynie harcerskiej. Wykazał swoim zachowaniem, że stara się żyć zgodnie z Prawem Harcerskim. Brał udział w zbiórkach i pracach harcerskich, w wycieczkach harcerskich i był na obozie harcerskim. Wpłaca punktualnie opłaty organizacyjne - składki. Posiada mundur harcerski i najważniejsze części wyprawy harcerskiej. Mówi po polsku wśród Polaków oraz czyta książki i pisma polskie. Czyta "Na Tropie" i książki harcerskie. Prowadzi dzienniczek harcerski. Posiada co najmniej 3 sprawności harcerskie.	Wywiadowca bacznie obserwuje otoczenie i stara się zapamiętać jak najwięcej, aby wykorzystać to w codziennym życiu. Harcerstwo stało się dla mnie przygodą i drogą do stawania się coraz lepszym/lepszą w każdej dziedzinie. Mam coraz większy wpływ na życie mojego zastępu, podrzucam moje propozycje i pomysły na to, co robimy na zbiórkach. Dbam o to, by mój zastęp był dobry. Rozwijam swoje zainteresowania i dzielę się nimi z zastępem. Poszerzam swoją wiedzę o świecie i szukam odpowiedzi, kiedy czegoś nie rozumiem. Mam swoich ulubionych bohaterów, których próbuję naśladować. W swoim postępowaniu staram się kierować Prawem Harcerskim. Spełnianie dobrych uczynków to mój sposób na czynienie dobra. Jestem odpowiedzialny/odpowiedzialna, potrafię ponieść konsekwencje swoich błędnych decyzji. Szanuję przyrodę, podejmuję działania by ją chronić. Dbam o swoje zdrowie – regularnie uprawiam wybraną aktywność fizyczną. Wspieram moją rodzinę – mam swoje stałe obowiązki.
wymagania / program stopnia	Starający się o stopień wywiadowcy wykaże, iż posiada poniższe wiadomości i umiejętności: 1. Wychowanie harcerskie. Umie na pamięć Przyrzeczenie i Prawo Harcerskie oraz rozumie ich znaczenie. Zna wszystkie oznaki harcerskie. Zna organizację drużyny i szczepu. Zna nazwiska i ma adresy przełożonych harcerskich, do hufcowego włącznie. Zna krótką historię Harcerstwa i drużyny. Wie kto i kiedy założył Skauting. Umie śpiewać w zespole co najmniej 6 pieśni harcerskich. 2. Wychowanie religijne. Zna i wie ogólnie co znaczą przykazania Boże oraz dwa przykazania miłości. Poznał podstawowe zadania służby związanej z Mszą św. Wybrał i wykonał jedno z nich. Umie śpiewać w zespole „Kiedy ranne wstajązorze”,  „Wszystkie nasze dzienne sprawy” oraz „Boże coś Polskę” Opowie o życiu patrona harcerstwa. • Wie kto jest papieżem i Prymasem Polski lub kraju zamieszkania. Zna tytuł kościoła, w którym odbywają się Msze z udziałem drużyny/hufca. Pomógł zorganizować element harcerskiej służby Bogu. 3. Wychowanie narodowe. Opowie ogólną treść wybranej książki polskiej. Wie ilu Polaków mieszka w Polsce i gdzie są główne skupiska Polaków poza Krajem. Zna życiorys patrona drużyny. Na mapie, która ma oznaczone granice państwa z różnych okresów, poprawnie wskaże: o granice Polski z 1000r., 1582r., 1938r. i obecne, o obecnych sąsiadów Polski, o krainy geograficzne Polski, opisując ogólnie ich krajobraz, o główne miasta nawiązując do krain geograficznych oraz Wilno i Lwów. Opowie o najważniejszych wydarzeniach za czasów królów: - Bolesława Chrobrego, Bolesława Krzywoustego, Władysława Łokietka  i Kazimierza Wielkiego. Wie, dlaczego Kraków stał się stolicą Polski i zna niektóre jego zabytki. Opowie o przybyciu Krzyżaków do Polski, o królowej Jadwidze i pierwszej unii Polski z Litwą, o bitwie pod Grunwaldem. Umie zaśpiewać w zespole co najmniej 6 piosenek ludowych i wojskowych. 4. Zaradność i uczynność. Wykaże się dobrymi uczynkami, zapisanymi w dzienniczku. Umie sprzątać i jest uczynny w domu. Wypierze skarpetki, chustki do nosa, ręcznik i bieliznę osobistą. Umie zachować się w razie przeziębienia, zatrucia nieświeżym pokarmem, bólu brzucha, głowy zęba. Opatrzy fikcyjną ranę i założy bandaż zwykły i trójkątny. Wie co robić w wypadku krwotoku z nosa, zaprószenia oka, poparzenia, stłuczenia i ukąszenia przez owady, wie, jak usunąć drzazgę. Rozumie szkodliwość używania tytoniu, alkoholu i narkotyków. 5. Wychowanie fizyczne. Wykona kilka podstawowych ćwiczeń gimnastycznych odpowiednich do wieku. Przebiegnie w sztafecie. W skoku w dal i wzwyż umie odbić się prawą i lewą nogą. Rzuci piłką palantową do celu, prawą i lewą ręką. Umie wziąć udział w zabawach i grach ruchowych: bieżnych, rzutnych i skocznych. Przepłynie stylem dowolnym podaną odległość. Rozumie zasady bezpieczeństwa kąpieli. 6. Przyrodoznawstwo. Rozpozna 6 pospolitych drzew i krzewów oraz zna ich polskie nazwy. Rozpozna 6 pospolitych ptaków oraz zna ich zwyczaje i polskie nazwy. Rozpozna 4 dzikie zwierzęta żyjące w Polsce i w kraju zamieszkania oraz zna ich zwyczaje i polskie nazwy Wie co to jest ochrona przyrody i wie, dlaczego i jak należy chronić ptaki. 7. Wycieczki i obozy. Umie prawidłowo pakować osobisty ekwipunek na wycieczkę i na obóz. Przejdzie w dobrej formie 10-12 km. z obciążeniem. Umie wziąć udział w ustawieniu namiotu i składaniu do transportu, oraz wie jak się z nim obchodzić. Oznaczy w terenie strony świata, według kompasu oraz zna różne sposoby oznaczania północy. Wie, jak zachować się w terenie, w razie zbłądzenia. Narysuje 10 ważniejszych znaków topograficznych. Narysuje prosty szkic z przebytej łatwej drogi, około 1/2 km. w skali 1:5.000. Umie wiązać następujące węzły: pętlę zaciągającą się, więzienny, ratowniczy zwykły lub tatrzański, ósemkę pionierską oraz zakończenie liny. Wykona dół na śmieci i latrynę. Wykona jakiś użyteczny przedmiot z drzewa, używając prawidłowo piły i toporka. Ugotuje na ogniu polowym jedną prostą potrawę, szybko zgasi ogień i zatrze jego ślady. 8. Harce. Zna musztrę zwartą zastępu i drużyny. Umie zachować się w szyku patrolowym i w miejscu ubezpieczonym zastępu. Przeniesie ustny meldunek, złożony z 10-15 wyrazów, do miejsca odległego około 1/2 km., pokonywając kilka przeszkód terenowych. Poda i odbierze depesze z 8 do 12 wyrazów, alfabetem Morsa, chorągiewkami lub tarczami. Wykaże znajomość gier terenowych, ćwiczących podchodzenie, maskowanie się, obserwację.	Zadania podstawowe: Wyrobienie harcerskie (sprawność: Skaut**/ Skautka**): 1)  Przedstawiłem/am w wybranej przez siebie formie przynajmniej trzy postacie z historii harcerstwa. 2)  Znam nazwy stopni harcerskich i instruktorskich oraz sposób ich oznaczania na mundurze. Kilka razy zameldowałem/am się, używając odpowiednich nazw stopni. Obozownictwo (sprawność Wyga**): 3) Zachowując zasady bezpieczeństwa, rozpaliłem/am ognisko na łonie natury z użyciem wyłącznie naturalnych materiałów (nie dotyczy zapałek); po zgaszeniu doprowadziłem/am miejsce do pierwotnego stanu. Uczestniczyłem/am w przygotowaniu złożonego posiłku na ognisku. 4)  Wraz z zastępem rozstawiłem/am namiot i zbudowałem/am przydatne urządzenie obozowe (np. wyposażenie namiotu). Przez cały obóz utrzymałem/am porządek w swoich rzeczach. 5) Pełniłem/am służbę wartowniczą na obozie lub biwaku. Terenoznawstwo (sprawność: Kartograf*): 6) Poznałem/am znaki topograficzne. Poprowadziłem/am zastęp/patrol w czasie wędrówki w terenie, posługując się busolą i mapą. Dotarłem/am bezbłędnie do miejsca oznaczonego na mapie. Ratownictwo (sprawność Ratownk / -niczka**): 7)W sytuacji rzeczywistej lub symulowanej przy użyciu własnej apteczki prawidłowo postąpiłem/am przy krwotokach: a) udzieliłem/am pierwszej pomocy w przypadku krwotoku z nosa, b)założyłem/am opatrunek uciskowy w przypadku krwotoku z rany c) udzieliłem/am pierwszej pomocy w przypadku złamania otwartego. 8)Udzieliłem/am pierwszej pomocy w przypadku ukąszenia przez owady. Żywienie (sprawność: Kucharz**/ Kucharka**): 9)Nauczyłem/am się przygotowywać ulubioną potrawę z rodzinnego przepisu. Zdrowie (sprawność: Lider Zdrowia**/ Liderka Zdrowia**): 10) Wziąłem/wzięłam udział w całodziennej wycieczce pieszej / rowerowej/kajakowej.Dowiedziałem/am się jak przygotować i przygotowałem/am na niej obiad niewymagający gotowania. 11) Przez okres trwania próby ćwiczyłem/am wybrany sport lub dziedzinę sprawności fizycznej (np.: szybkość, skoczność, celność, utrzymywanie równowagi). Zapisałem/am wynik osiągany na początku (np. czas na 100 m) i poprawiłem/am go na koniec próby. 12) Znam i stosuję (wprowadzam w swoje życie) zasady zdrowego odżywiania się/ zdrowe nawyki żywieniowe. Przez okres min. 2 miesięcy dbałem/am o prawidłowe nawodnienie organizmu, pijąc min. 2 litry wody dziennie, i unikałem/am słodkich przekąsek. Świat cyfrowy (sprawność: Komputerowiec**): 13) Zapoznałem/am się z netykietą, czyli zbiorem zasad zachowania się w Internecie. Stosuję je podczas codziennego użytkowania sieci. Ekologia (sprawność: Ekolog **/Ekolożka**): 14) Korzystałem/am wyłącznie z wielorazowych naczyń i sztućców na biwakach, inicjatywach szkolnych i harcerskich przez minimum trzy miesiące. 15) Zapoznałem/am się z ideą domowych/balkonowych ogrodów. Wyhodowałem/am jadalną roślinę i użyłem/am jej do przyrządzenia posiłku dla rodziny. Ekonomia (sprawność: Przedsiębiorca** / Przedsiębiorczyni**): 16) Wziąłem/Wzięłam udział w pozyskiwaniu środków w formie np. akcji zarobkowej, zbiórki publicznej, loterii, crowdfundingu, akcji 1% itp. Zaradność życiowa (sprawność: Złota Rączka**): 17) Mam stały obowiązek związany z obsługą sprzętów lub urządzeń domowych i wywiązuję się z niego. Sprawności: • Harcerka zdobędzie przynajmniej cztery sprawności dwugwiazdkowe (**). Służba: • Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie zorientowane na pełnienie służby wynikającej z idei stopnia. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – tropy. Rozwój społeczny: Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie zorientowane na pielęgnowanie więzi rodzinnych w zakresie wynikającym z idei stopnia. Można do tego celu wykorzystać odpowiednie sprawności lub wyzwania. W trakcie próby harcerka/harcerz działa w zastępie i wraz z nim uczestniczy w realizacji programu zastępu. Można ułożyć zadania opisujące funkcjonowanie harcerza/harcerki w zastępie. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – tropy. Rozwój duchowy i emocjonalny: •Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie skupione na osiągnięciu poziomu wyznaczonego ideą stopnia w oparciu o Prawo Harcerskie. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – wyzwania. Zadania uzupełniające: • W próbie mogą znaleźć się zadania uzupełniające, jeśli okaże się to konieczne dla osiągnięcia przez harcerkę poziomu opisanego ideą stopnia. W środowiskach mogą także obowiązywać stałe zadania uzupełniające, jednakowe dla wszystkich osób zdobywających stopień wywiadowcy/tropicielki, dotyczące bohatera lub tradycji środowiska. Łączna liczba zadań uzupełniających w próbie nie może przekroczyć trzech. Realizacja żadnego z nich nie może trwać dłużej niż miesiąc.
ODKRYWCA
idea stopnia	W ZHP Świat nie ma stopnia harcerskiego ‘odkrywca’	Odkrywca znajduje nowe szlaki, wyznacza kierunek. Jestem wytrawnym harcerzem/wytrawną harcerką, z zaciekawieniem i pasją odkrywam otaczający świat. Kreuję życie zastępu. Aktywnie uczestniczę w działaniach chroniących naszą planetę. Prawo Harcerskie towarzyszy mi na co dzień, na jego podstawie buduję swój świat wartości. Jestem przykładem dla młodszych harcerek i harcerzy. Troszczę się o innych, udzielam wsparcia i pomocy potrzebującym. Nie godzę się na krzywdzenie słabszych – reaguję. Pracuję nad sobą, rozumiem, że moja postawa i rozwój zależą od tego jak hartuje ducha i ciało. Odrzucam używki – wiem, że niszczą moje zdrowie i osłabiają umysł. Chcę zmieniać świat, jestem gotów/gotowa do pełnienia służby i podejmuję ją tam, gdzie tylko mam okazję. Chcę poznać i zrozumieć otaczającą rzeczywistość, szukam odpowiedzi, dzielę się refleksjami z moim otoczeniem. Doceniam moje życie rodzinne, staram się być odpowiedzialny/odpowiedzialna za to, co dzieje się w moim domu.
wymagania / program stopnia		Zadania podstawowe: Wyrobienie harcerskie (sprawność: Skaut***/ Skautka***): 1)  Odwiedziłem/am jedno z miejsc związanych z ważnymi dla harcerstwa wydarzeniami. 2)  Poznałem/am życiorysy ośmiu osób zasłużonych dla rozwoju ruchu harcerskiego. O dwóch spośród nich opowiedziałem/am podczas zbiórki zastępu lub drużyny. Obozownictwo (sprawność: Wyga***): 3) Wziąłem/wzięłam udział w kilkudniowym rajdzie/wyprawie z nocowaniem na łonie przyrody, podczas którego minimalizowałem /am swój wpływ na środowisko (np.: odpowiednio gospodarując wodą i odpadami, przygotowując nocleg, zabezpieczając ognisko). 4) Potrafię używać i dbam o sprzęt drużyny/szczepu. Brałem/am udział w jego konserwacji. 5) Samodzielnie ułożyłem/am 3 rodzaje ognisk i rozpaliłem/am je. Terenoznawstwo (sprawność: Kartograf***): 6) W działaniach topograficznych korzystałem/am z różnych przyrządów ułatwiających pracę (busola, krzywomierz, koraliki zliczające „pace count beads”, krokomierz, GPS, itp.) Ratownictwo (sprawność:Ratownik***/niczka***): 7) Przeprowadziłem/am resuscytację krążeniowo-oddechową na fantomie osoby dorosłej. 8) W sytuacji rzeczywistej lub symulowanej rozpoznałem/am objawy udaru słonecznego i udzieliłem/am pierwszej pomocy poszkodowanemu. Żywienie (sprawność:Kucharz***/ -arka***): 9) Przygotowałem/am potrawę tradycyjną dla wybranego regionu Polski (np.: proziaki z Podkarpacia, babkę ziemniaczaną z Podlasia). 10) Wykonałem co najmniej jedno z poniższych zadań: a) Wybrałem/am miejsce na kuchnię na biwaku drużyny. Urządziłem/am ją funkcjonalnie. Pokierowałem/am gotowaniem obiadu dla drużyny. b) Ułożyłem/am urozmaicony jadłospis na kilkudniowy biwak, rajd lub kilka dni obozu dla całej drużyny. Nadzorowałem/am przygotowanie posiłków. Zdrowie (sprawność: Lider/-ka Zdrowia***): 11) Przez trzy miesiące spałem/am minimum po siedem godzin dziennie, dbając o to, aby przed snem się wyciszyć. Dowiedziałem/am się, dlaczego używanie urządzeń z wyświetlaczem przed snem jest niekorzystne dla jakości snu, i nie korzystałem/am z nich na min. godzinę przed snem. Świat cyfrowy (sprawność: Komputerowiec***): 12) Utworzyłem/am konto mailowe. Wykorzystuję podstawowe funkcje klienta pocztowego,m.in. ustawiłem/am podpis w mailu, przy wysyłaniu maili do wielu osób korzystam z opcji UDW. Ekologia (sprawność:Ekolog ***/Ekolożka***): 13) Wiem, co to jest rezerwat przyrody, park narodowy i park krajobrazowy. W czasie harcerskich wędrówek odwiedziłem/am jeden z parków narodowych lub krajobrazowych. 14) Przeanalizowałem/am ilość i rodzaj generowanych przez siebie śmieci. Zmniejszyłem/am ozałożony procent ilość generowanych odpadów lub wyeliminowałem/am z moich powtarzalnych zakupów jeden rodzaj nieekologicznego opakowania. Ekonomia (sprawność: Przedsiębiorca***/ Przedsiębiorczyni***): 15) Wykorzystując więcej niż jeden sposób, pozyskałem/am środki finansowe lub materialne na wybrany przez siebie cel. Zaradność życiowa (sprawność: Złota Rączka***): 16) Rzetelnie wykonuję swoje obowiązki domowe. Zdobyłem/am nową umiejętność przydatną w gospodarstwie domowym (np. umiejętność obsługi pralki, ostrzenia noży, wiercenia otworów wiertarką, mycia okien itp.) Sprawności: •Harcerz/harcerka zdobędzie przynajmniej cztery sprawności trzygwiazdkowe (***). Służba: • Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie zorientowane na pełnienie służby wynikającej z idei stopnia. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – tropy. Rozwój społeczny: Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie zorientowane na pielęgnowanie więzi rodzinnych w zakresie wynikającym z idei stopnia. Można do tego celu wykorzystać odpowiednie sprawności lub wyzwania. W trakcie próby harcerka/harcerz działa w zastępie i wraz z nim uczestniczy w realizacji programu zastępu. Można ułożyć zadania opisujące funkcjonowanie harcerza/harcerki w zastępie. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – tropy. Rozwój duchowy i emocjonalny: • Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie skupione na osiągnięciu poziomu wyznaczonego ideą stopnia w oparciu o Prawo Harcerskie. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – wyzwania. Zadania uzupełniające: • W próbie mogą znaleźć się zadania uzupełniające, jeśli okaże się to konieczne dla osiągnięcia przez harcerza/harcerkę poziomu opisanego ideą stopnia. W środowiskach mogą także obowiązywać stałe zadania uzupełniające, jednakowe dla wszystkich osób zdobywających stopień odkrywcy/pionierki, dotyczące bohatera lub tradycji środowiska. Łączna liczba zadań uzupełniających w próbie nie może przekroczyć trzech. Realizacja żadnego z nich nie może trwać dłużej niż miesiąc.
ĆWIK
idea stopnia	A. WARUNKI DOPUSZCZENIA DO PRÓBY. Do próby na stopień ćwika może być dopuszczony harcerz, który odpowiada następującym warunkom: Ukończył 14 lat. Zaliczył 12 miesięcy służby w stopniu wywiadowcy lub 6 miesięcy służby w stopniu młodzika w drużynie wędrowników. Swoim zachowaniem wykazał, że stara się żyć zgodnie z prawem harcerskim. Brał udział w zbiórkach i pracach harcerskich, całodziennych lub dłuższych wycieczkach harcerskich oraz w dwóch obozach harcerskich. Wpłaca punktualnie opłaty organizacyjne - składki. Posiada mundur harcerski i kompletną wyprawę osobistą harcerską. Mówi stale po polsku wśród Polaków i dba o czystość mowy polskiej oraz czyta książki i pisma polskie. Czyta "Na Tropie" i książki harcerskie. Prowadzi dzienniczek harcerski. Posiada co najmniej 7 sprawności harcerskich.	Ćwik jest rezolutny i doświadczony, dba o innych wokół siebie i chętnie niesie pomoc. Jestem świadomy/świadoma wyzwań, jakie stawia przede mną konsekwentne dążenie do życia wzgodzie z Prawem Harcerskim. Nim staram się kierować w swoich wyborach. Wierność wyznawanym wartościom jest priorytetem w moim postępowaniu. Idąc za wzorem skautingu, jestem otwarty/otwarta na inne kultury, religie, przynależność etniczną. Razem z moim zastępem angażuję się w służbę na rzecz innych. Staję w obronie słabszych. W zdecydowany sposób, ale bez agresji, przeciwstawiam się jakimkolwiek formom przemocy. Odpowiedzialnie korzystam ze środowiska, podejmuję działania chroniące nasz świat. Rozwijam swoje pasje, pogłębiam swoją wiedzę, korzystam z najnowszych osiągnięć nauki i techniki. Prowadzę racjonalny tryb życia, uprawiam różne rodzaje aktywności fizycznej, zapewniam mojemu organizmowi odpowiednią ilość snu i zdrowe jedzenie. Nie korzystam z używek uzależniających ducha i ciało. Próbuję znaleźć odpowiedzi na nurtujące mnie pytania, dokonując świadomych wyborów, wyrabiając sobie zdanie na różne tematy. Z empatią buduję relację z innymi, staram się nie przekraczać granic, które mogłyby naruszyć godność drugiego człowieka. Wypełniam coraz więcej obowiązków w moim domu rodzinnym.
wymagania / program stopnia	1. Wychowanie harcerskie. Opowie na zbiórce zastępu, jak stosować Prawo Harcerskie w życiu codziennym. Zna organizacje swego hufca i chorągwi. Zna nazwiska i ma adresy służbowe, w swoim dzienniczku, przełożonych organizacyjnych, do komendanta chorągwi. Zna krótką historię Harcerstwa i oraz najważniejsze wydarzenia w rozwoju Skautingu. Ułoży program pracy zastępu. Przygotuje co najmniej jednego harcerza do próby na stopień wywiadowcy lub do próby na sprawność przydatną na obozie. Zna słowa i melodie co najmniej 6 pieśni harcerskich i umie prowadzić śpiew w zastępie. 2. Wychowanie religijne. Zna główne prawdy wiary. Wyjaśni jedną z nich w drużynie lub w zastępie. Poprowadził modlitwę przed i po posiłku. Zna części Mszy św. Aktywnie uczestniczy we Mszy św. z okazji ważnego wydarzenia. Zna słowa i melodie polskich pieśni religijnych na różne okresy roku kościelnego. Zna życiorysy 2 świętych, Polaków. Wyjaśni, np. podczas zbiórki, symbolikę ikony bł. Stefana Wincentego Frelichowskiego. Wie co to jest chrześcijaństwo i Kościół Katolicki. Zna polskie zwyczaje związane ze Świętami Bożego Narodzenia, Wielkiej Nocy i inne. 3. Wychowanie narodowe. Opowie treść książki polskiej przeczytanej od czasu zdobycia stopnia wywiadowcy. Wie kto jest Prezydentem i Premierem Polski. Ma ogólną wiedzę o Polakach w kraju zamieszkania. Opisze polskie zwyczaje ludowe z różnych pór roku Narysuje mapę Polski, naznaczając na niej: o granice obecne oraz z 1000r., 1582r. i 1938r.  o 6 głównych rzek i 10 głównych miast, o pasma górskie i krainy geograficzne, o główne bogactwa mineralne i naturalne. Wie, dlaczego okres panowania Jagiellonów jest uznawany jako ‘Złoty Wiek’. Wie kim byli Mikołaj Rej, Jan Długosz, Jan Kochanowski, Wit Stwosz i Mikołaj Kopernik. Rozumie powody unii Polski z Litwą oraz określenie ‘Rzeczpospolita Obojga Narodów. Rozumie, dlaczego i wie, kiedy był okres królów elekcyjnych. Rozumie, dlaczego Warszawa stała się stolicą Polski i zna niektóre jej zabytki. Opowie o najważniejszych wydarzeniach za czasów królów: Kazimierza Jagiellończyka, Zygmunta Starego,  Zygmunta Augusta, Stefana Batorego, Zygmunta Wazy. Wie co to był ‘Potop’; opowie o obronie Częstochowy. Opowie o Janie Sobieskim i o odsieczy wiedeńskiej. Zna słowa i melodie 10 piosenek ludowych i wojskowych, wie z których rejonów Polski lub z jakich okresów jej historii one pochodzą. Wspólnie z innymi przygotuje i poprowadzi kominek lub ognisko o tematyce wiadomości z dziedziny wychowania narodowego. 4. Zaradność i uczynność. Wykona drobne prace domowe. Zrobi pracę okazową dla zastępu i drużyny. Wykaże się stałym oszczędzaniem pieniędzy. Zorganizuje i wykona sam lub z innymi harcerzami - dobry uczynek - pracę dla organizacji społecznej, lub osób potrzebujących pomocy, jednorazowo, lub pracę trwającą przez pewien czas. Umie posługiwać się rozkładami jazdy. 5. Samarytanka. Wytłumaczy szkodliwość używania tytoniu, alkoholu i narkotyków. Zna skład i użytek apteczki zastępu. Bandażuje sprawnie, bandażem zwykłym i trójkątnym, różne części ciała. Zna układ głównych arterii i pokaże, jak tamować krwotok z żył i tętnic. Pokaże co zrobić w wypadkach poparzenia, odmrożenia, porażenia słonecznego, porażenia prądem elektrycznym, udławienia, ukąszenia przez psa i żmiję i złamania ręki lub nogi. Pokaże, jak gasić ubranie na płonącym oraz jak należy zachować się wobec palenia się nafty, benzyny i innych materiałów łatwopalnych. Wie w jakich okolicznościach i jakimi sposobami można ruszyć rannego. 6. Wychowanie fizyczne. Wykona poprawnie poranne ćwiczenia gimnastyczne i przeprowadzi je z zastępem. Biega, skoczy w dal z odbicia prawą i lewą nogą. Skoczy wzwyż z odbicia prawą i lewą nogą stylem nożycowym. Rzuci piłką palantową prawą i lewą ręką. Umie wziąć udział w zabawach i grach ruchowych: bieżnych, rzutnych i skocznych, oraz umie przeprowadzić je z zastępem. Przepłynie stylem dowolnym podaną odległość. Zna zasady bezpieczeństwa kąpieli. 7. Przyrodoznawstwo. Zapoznał się i podpatrzył życie w jednym z następujących środowisk przyrodniczych: góra, las, łąka, rzeka, jezioro, brzeg morski i przedstawi kronikę przyrodniczą na podstawie powyższych obserwacji. Rozumie konieczność ochrony przyrody. Wskaże na mapie Polski oraz kraju zamieszkania, gdzie znajdują się puszcze, parki narodowe i rezerwaty przyrodnicze. 8. Terenoznawstwo. • Zorientuje mapę w terenie i oznaczy na niej swoje stanowisko, przy pomocy współrzędnych prostokątnych. Czyta sprawnie mapę i potrafi się nią posługiwać w terenie. Poprowadzi według mapy do oznaczonego celu odległego 2 - 3 km., możliwie najkrótszą droga. Poprowadzi z kompasem, na przełaj, około 3/4 km. w oznaczonym kierunku lub na oznaczony kąt kierunkowy, w terenie pofałdowanym lub w lesie. Wymierzy w terenie różne odległości własnym krokiem. Zrobi szkic drogi, biwaku, obozu itp. 9. Wycieczki i obozy. Wie z czego się składa i jak powinna być przechowywana wyprawa wycieczkowa i obozowa osobista i zastępu. Przejdzie w dobrej formie 12-16 km. z obciążeniem. Wybierze miejsce i pokieruje prawidłowo rozstawieniem namiotu. Wykona jedną pracę pionierską, spośród następujących: stół, piwnicę, kuchnię polową, stałą latrynę, bramę obozową lub urządzenia sportowe. Umie obchodzić się z siekierą i piłą przy ścinaniu drzewa, piłowaniu i rąbaniu. Naostrzy siekierę, zreperuje piłę oraz drobne uszkodzenia narzędzi pionierskich. Ugotuje nad ogniem polowym lub kuchni polowej, obiad dla zastępu, złożony z 2 potraw. 10. Harce. Poprowadzi zastęp marszem ubezpieczonym 2-3 km. i ubezpieczy go na postoju. Zna służbę obserwatora i czujki. Zna służbę gońca. Przejdzie z ustnym meldunkiem krokiem harcerskim 1 km. Napisze krótki meldunek. Prawidłowo ustawi stację sygnalizacyjną w terenie i nada oraz odbierze depeszę alfabetem Morsa tarczami i światłem. Zna gry terenowe i umie przeprowadzić je z zastępem. Umie prowadzić zastęp lub patrol na biegu harcerskim.	Zadania podstawowe: Wyrobienie harcerskie (sprawność: Skaut***/ Skautka***): 1)  Przeczytałem/am przynajmniej jedną książkę, która pogłębiła moją wiedzę o dziejach ruchu harcerskiego lub skautowego. Zaprezentowałem/am innym (w zastępie, drużynie) wybrane zagadnienie i znaczącą postać. 2)  Spotkałem/am członka władz mojego hufca. Dowiedziałem/am się, jak oznacza się funkcje w hufcu, chorągwi i władzach naczelnych ZHP. Spotkałem/am się z funkcyjnym instruktorem hufca i dowiedziałem się, czym się zajmuje. Obozownictwo (sprawność: Wyga***): 3) Zapoznałem/am młodszych harcerzy z zasadami pracy z narzędziami pionierskimi. Pokierowałem/am zastępem przy budowie prostego urządzenia obozowego. 4)  Pełniłem/am funkcję oboźnego, kwatermistrza lub zaopatrzeniowca na wyjeździe drużyny. Terenoznawstwo (sprawność:Przewodnik/-niczka***): 5) Korzystając z różnych źródeł (np. internetowe mapy, rozkłady jazdy) oraz własnego doświadczenia, opracowałem na potrzeby przedsięwzięcia drużyny/zastępu wariant drogi (najkrótsza, najszybsza, najtańsza, najwygodniejsza itd.) dostosowany do potrzeb drużyny/zastępu. Ratownictwo (sprawność: Ratownik/-niczka***): 6)  W sytuacji rzeczywistej lub symulowanej rozpoznałem/am objawy zawału serca i udaru. Udzieliłem/am pierwszej pomocy poszkodowanemu. 7)  W sytuacji rzeczywistej lub symulowanej udzieliłem/am pierwszej pomocy w przypadku napadu duszności i zadławienia u osoby dorosłej. 8)  Współprowadziłem/am zbiórkę na temat pierwszej pomocy dla innych harcerzy. Żywienie (sprawność:Kucharz/-rka***): 9) Ugotowałem/am co najmniej po dwie różne zupy, drugie dania i desery (niekoniecznie jednego dnia), wykorzystując różne sposoby przygotowania, np.: pieczenie, smażenie, duszenie, gotowanie. Nakryłem/am do stołu z okazji uroczystego posiłku, korzystając z zastawy, sztućców, serwetek, wybranych elementów dekoracyjnych (np.: świece, kwiaty, obrus). Zdrowie (sprawność: Lider/-ka Zdrowia***): 10) W porozumieniu z rodzicami i ew. dietetykiem dobrałem/am właściwy dla siebie tryb i sposób żywienia. 11)Przez okres trwania próby minimum dwa razy w tygodniu uprawiałem/am wybraną aktywność fizyczną. Świat cyfrowy (sprawność: Komputerowiec***): 12) Wykonałem jedno z zadań: a) Dokonałem/am komputerowej edycji zdjęć (zalecane korzystanie z bezpłatnego oprogramowania), np. naniesienia logo, wykadrowania zdjęcia, korekcji błędów, zmiany jasności/kontrastu/nasycenia kolorów. Moje harcerskie projekty są zgodne z Katalogiem Identyfikacji Wizualnej ZHP. b) Dokonałem/am komputerowego montażu filmu (zalecane korzystanie z bezpłatnego oprogramowania). c) Przygotowałem/am dokumenty z wykorzystaniem zaawansowanych funkcji edytora tekstu (np.: nagłówek i stopka, interlinia, zapis równania i symboli matematycznych, przypisy, kolumny, wstawianie komentarzy, opracowanie własnego stylu, korzystanie z tzw. twardych spacji i podziałów strony). Ekologia (sprawność: Ekolog/-lożka***): 13) Dowiedziałem/am się, czym jest globalne ocieplenie, jakie są jego przyczyny oraz prognozowane konsekwencje. Poznałem/am pojęcie śladu węglowego, opowiedziałem/am o stosowanych we własnym życiu działaniach na rzecz jego zmniejszania (np.: dojeżdżanie do szkoły rowerem lub komunikacją miejską, stosowanie różnych sposobów oszczędzania energii). W trakcie trwania próby wyrobiłem/am w sobie nowy nawyk zmniejszający emisję gazów cieplarnianych. 14) Dowiedziałem/am się, jaki wpływ na środowisko wywieram podczas wypraw, wycieczek, obozów, biwaków na łonie przyrody. Poznałem/am podstawowe techniki minimalizacji tego wpływu. Skompletowałem/am własny ekwipunek, uwzględniając w nim przynajmniej jedną pomocną w tym rzecz (np.: sprzęt do hamakowania, wielorazowy worek na resztki/odpady, worki lub pojemniki zabezpieczające żywność przed dostępem dzikich zwierząt, sprzęt do gotowania, składana miska do mycia). Ekonomia (sprawność:Przedsiębiorczyni***): 15) Wykonałem/am jedno z poniższych zadań: a) Przygotowałem/am plan finansowy biwaku, rajdu, wycieczki lub innego przedsięwzięcia harcerskiego. Rozliczyłem/am go w ramach uzyskanej zaliczki, jednocześnie weryfikując realizację zakładanego preliminarza. b) Zebrałem/am informacje o dostępnych dla młodzieży ofertach różnych banków i przeanalizowałem/am oferowane w ramach nich usługi i produkty. Na podstawie dokonanej analizy założyłem/am konto bankowe lub dokonałem/am oceny warunków banku, w którym posiadam rachunek, z innymi zebranymi ofertami. Zaradność życiowa (sprawność: Złota Rączka***): 16)Wykonałem/am lub naprawiłe/am przedmiot użyteczny w działaniach drużyny, szczepu lub gospodarstwa domowego. Sprawności: • Harcerz/harcerka zdobędzie przynajmniej cztery sprawności przynajmniej trzygwiazdkowe (***). Służba: • Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie zorientowane na pełnienie służby wynikającej z idei stopnia. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – tropy. Rozwój społeczny: • Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie zorientowane na pielęgnowanie więzi rodzinnych w zakresie wynikającym z idei stopnia. Można do tego celu wykorzystać odpowiednie sprawności lub wyzwania. • W trakcie próby harcerka/harcerz działa w zastępie i wraz z nim uczestniczy w realizacji programu zastępu. Można ułożyć zadania opisujące funkcjonowanie harcerza/harcerki w zastępie. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – tropy. Rozwój duchowy i emocjonalny: • Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie skupione na osiągnięciu poziomu wyznaczonego ideą stopnia w oparciu o Prawo Harcerskie. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – wyzwania. Zadania uzupełniające: • W próbie mogą znaleźć się zadania uzupełniające, jeśli okaże się to konieczne dla osiągnięcia przez harcerza/harcerkę poziomu opisanego ideą stopnia. W środowiskach mogą także obowiązywać stałe zadania uzupełniające, jednakowe dla wszystkich osób zdobywających stopień ćwika/samarytanki, dotyczące bohatera lub tradycji środowiska. Łączna liczba zadań uzupełniających w próbie nie może przekroczyć trzech. Realizacja żadnego z nich nie może trwać dłużej niż miesiąc.
ASPIRANT
idea stopnia	Stopień aspiranta jest przewidziany dla dorosłych (wiek powyżej 18 lat), którzy nie byli dotąd w Harcerstwie albo którzy służyli jako uczestnicy w jednej z innych organizacji harcerskich nie osiągając stopnia instruktorskiego. Wymagania na stopień aspiranta obejmują ogólnie te same dziedziny co stopnie młodzieżowe do poziomu harcerza orlego włącznie ale odzwierciedlają wyższy poziom wykształcenia oraz wyrobienie i doświadczenie zawodowe i życiowe kandydata. Stopień zakłada krótki etap intensywnego przygotowania do pełnej służby harcerskiej, podkreślając przede wszystkim szczerą chęć i determinację poznania harcerstwa i wykazanie przyjęcia harcerskiego stylu życia. Poprzez ciągłą współpracę ze swoim instruktorem-opiekunem w czasie jednego roku harcerskiego (łącznie z akcją letnią), kandydat pogłębia swoje zrozumienie pracy harcerskiej i przystępuje do próby. Po zdobyciu stopnia, nowo-mianowany aspirant składa Przyrzeczenie Harcerskie. Następnie powinien wstąpić na drogę instruktorską, poprzez kształcenie na stopień przewodnika.	W ZHP w Polsce nie ma stopnia harcerskiego ‘aspirant’
wymagania / program stopnia	1. Postawa harcerska a. Zna Prawo i Przyrzeczenie Harcerskie oraz rozumie ich wagę. Swoim postępowaniem wykazuje, że chce żyć i pracować nad sobą według Prawa Harcerskiego. Jest obowiązkowy i prawdomówny. b. Umie tak zorganizować swoje własne życie aby praca harcerska nie powodowała zaniedbań obowiązków rodzinnych i zawodowych. c. Umie żyć zgodnie w grupie i współpracować z innymi. 2. Wychowanie religijne a. Jest wierzącym i swoim własnym życiem realizuje służbę Bogu i bliźnim. 3. Wychowanie narodowe a. W pracy harcerskiej posługuje się językiem polskim. b. Poznał biografię wielkiego Polaka (czy to w Polsce czy w świecie) i krótko opisze te cechy charakteru bohatera, które zrobiły na nim wielkie wrażenie. Napisze krótkie wypracowanie na temat, jak te cechy charakteru mogłyby pomóc mu w prowadzeniu prawego i odpowiedzialnego życia obywatelskiego w swoim środowisku. c. Orientuje się w polskich zagadnieniach historycznych i współczesnych oraz interesuje się kulturą polską i światową; pogłębia wiedzę przez samokształcenie. 4. Bezpieczeństwo podopiecznych a. Poznał zasady i polisy odnośnie bezpieczeństwa i ochrony praw dziecka w Okręgu ZHP w którym działa. Odbył wskazane w nich szkolenia. b. Zdobędzie lub niedawno zdobył zaświadczenie Czerwonego Krzyża lub podobnej organizacji ukończenia kursu pierwszej pomocy. 5. Przyroda a. Chętnie przebywa na łonie przyrody b. Rozumie znaczenie ochrony środowiska i stosuje jej zasady. 6. Technika a. Zna musztrę drużyny. b.Zna podstawy pionierki obozowej, potrafi poprawnie postawić i złożyć namiot, ustawić i rozpalić ognisko. c. Potrafi zastosować 4 różne węzły. d. Zna podstawy orientacji w terenie. Potrafi posługiwać się mapą i kompasem. Pod opieką instruktora przygotuje i przeprowadzi wycieczkę jednostki (gromady, zastępu lub drużyny) w teren. 7. Sprawność umysłowo-fizyczna a. Rozumie znaczenie sprawności fizycznej i umysłowej oraz wymogi zdrowego trybu życia. b. Dba o estetyczny wygląd swego miejsca zamieszkania i rozumie, że porządek w otoczeniu jest ważny dla dobrego samopoczucia. c. Zna podstawowe zasady prowadzenia budżetu i książki kasowej. 8. Zaradność a. Wie jak się zachować, jeśli zdarzy się wypadek. b. Umie wykonać drobne naprawy w domu – nie pokryte zastrzeżeniami prawno-oficjalnymi. c. Przedstawi projekt rekrutacji młodzieży do harcerstwa, lub pracy zarobkowej na cele harcerstwa, w swoim ośrodku. 9. Umiejętność komunikowania się a. Napisze raport ze swojego udziału w akcji letniej lub innej imprezie harcerskiej przedstawiając uwagi i wnioski. b. Potrafi wysłowić się w grupie i brać udział w dyskusji. Potrafi wysłuchać innych nawet wtedy, gdy nie zgadza się z ich opiniami. 10. Wiadomości harcerskie a. Zapoznał się z podręcznikami wydawnictwa Organizacji Harcerzy: „Harcownicy cz. III (O czym Drużynowy harcerzy wiedzieć powinień”), „Wędrownicy”, „Zuchy” oraz „STOPNIE - Program Prób na Stopnie Harcerzy”. b. Zapoznał się z historią harcerstwa i skautingu. c. Zapoznał się ze strukturą organizacyjną Związku Harcerstwa Polskiego działającego poza granicami Kraju. d. Pod kierunkiem instruktora- opiekuna opracuje i przeprowadzi zbiórkę, wskazując założenia wychowawcze, które chce osiągnąć. PRÓBA 1. Próba jest przeprowadzona różnymi sposobami, tak aby dała pełny obraz kandydata: wywiady/rozmowy w cztery oczy z instruktorem-opiekunem, prace pisemne, dowody oficjalne, zadania praktyczne, obserwacja kandydata przez bezpośredniego przełożonego (znającego działalność kandydata w ośrodku), rozmowa formalna z komisją próby. 2. Komisja próby działa z ramienia Hufca lub z ramienia jednostki zwierzchniej na drodze służbowej gdzie Hufiec nie istnieje. 3. Stopień przyznaje Hufcowy (lub jak powyżej pkt. 2) po ukończonej próbie i zgodnej opinii komisji oraz bezpośredniego przełożonego kandydata.
HARCERZ ORLI + HARCERKA ORLA (ZHP W POLSCE)*
idea stopnia	A. WARUNKI DOPUSZCZENIA DO PRÓBY. Do próby na stopień harcerza orlego może być dopuszczony harcerz, który odpowiada następującym warunkom: Ukończył lat 16. Ma 12 miesięcy służby w stopniu ćwika. Swoim zachowaniem pokazał, że rozumie i stosuje w życiu codziennym Prawo Harcerskie. Brał udział w zbiórkach i pracach harcerskich, dziennych lub dłuższych wycieczkach, oraz w dwóch obozach stałych lub wędrownych od przyznania stopnia ćwika. Wpłaca punktualnie opłaty organizacyjne - składki. Posiada mundur harcerski i kompletną wyprawę wycieczkową i obozową oraz wypełnioną książeczkę służbową. Mówi po polsku wśród Polaków i dba o czystość i poprawność mowy polskiej oraz czyta książki i pisma polskie. Czyta "Na Tropie" oraz inne pisma i książki harcerskie. Prowadzi dzienniczek harcerski. Posiada co najmniej 2 sprawności wędrownicze.	Harcerz Orli wyróżnia się spośród innych, wymaga od siebie więcej, nawet wtedy, kiedy inni od niego nie wymagają. Inspirując się symboliką płomieni wędrowniczej watry, pracuje nad swoim ciałem, rozumem i duchem. Harcerka Orla wyróżnia się spośród innych, wymaga od siebie, nawet wtedy, kiedy inni od niej nie wymagają. Inspirując się symboliką płomieni wędrowniczej watry, pracuje nad swoim ciałem, rozumem i duchem. Świadomie pracuję nad budowaniem swojej osobowości. Dojrzale pojmuję wzorzec określony Prawem Harcerskim i konsekwentnie do niego dążę. Stawiam sobie ważne pytania i poszukuję na nie odpowiedzi. Wyciągam wnioski na przyszłość. Umiejętnie zarządzam swoim czasem i zasobami, tak by racjonalnie godzić moje różne role społeczne. Szukam swojej drogi do dorosłości. Jestem świadomy/świadoma odpowiedzialności i konsekwencji dokonywanych przeze mnie wyborów. Ważne miejsce w moim życiu zajmuje troska o innych i otoczenie, w którym żyję. Nie akceptuję zachowań uderzających w godność człowieka. Wybieram kolejne pola służby i rzetelnie je realizuję. Poszerzam swoje horyzonty – poznaję kulturę, historię, osiągnięcia nauki, dokonuję oceny i buduję swój obraz świata. Odważnie podejmuję wyzwania i konsekwentnie je realizuję. Rozwijam siłę ciała, ducha i rozumu – dążę do mistrzostwa w wybranej dziedzinie. Dbam o moją rodzinę.
wymagania / program stopnia	1. Wychowanie harcerskie - Znajomość Harcerstwa. Wyjaśni, jak stosuje prawo harcerskie w swoim życiu. Zna Organizację Harcerzy poza granicami Kraju. Zna historię Harcerstwa oraz zarys historii Skautingu. Zna nazwiska oraz adresy służbowe wszystkich przełożonych organizacyjnych. Przeprowadzi zbiórkę lub wycieczkę gromady zuchów, albo zastępu czy drużyny harcerzy lub wędrowników. Umie prowadzić śpiew w zastępie i w drużynie. 2. Wychowanie religijne - Służba Bogu. Poprowadził modlitwę na zakończenie uroczystego ogniska, wieczornicy lub zbiórki obrzędowej. Przeczyta lekcję lub modlitwy na Mszy św. lub poprowadzi śpiew. Wybrał cechę charakteru lub postawę bł. ks. phm. Stefana Wincentego Frelichowskiego, która go inspiruje. Opowie, jak pracował nad sobą w tym kierunku. Zna ogólną organizację Kościoła Katolickiego. Zna udział Polski w dziejach chrześcijaństwa. Objaśni parę tekstów z Ewangelii, które mówią a miłości bliźniego i dobrych uczynkach, wskazując na ich odzwierciedlenie w harcerskim etosie życia. 3. Wychowanie narodowe - Służba Polsce. Orientuje się ogólnie w sytuacji politycznej w Polsce i warunkach życia Polaków w Kraju. Wie jakie jest geopolityczne położenie Polski w Europie. Wie, dlaczego układ w Jałcie spowodował emigrację polityczną po II wojnie światowej. Wie jakie były inne emigracje w XX wieku. Zna ‘polonica’ – pamiątki polskie – w kraju zamieszkania. Narysuje mapę Polski, zaznaczając na niej: o podział administracyjny – województwa i ich główne miasta; o główne dzielnice regionalne, również opisując ich krajobraz, stroje, zdobnictwo, pieśni lub zwyczaje; o główne linie komunikacji krajowej i między krajowej. Opowie pokrótce historię Polski z okresów Piastów, Jagiellonów i królów elekcyjnych. Rozumie przyczyny rozbiorów Polski i wie, kiedy miały miejsce; wie kto to byli Tadeusz Rejtan, Hugo Kołłątaj i Tadeusz Kościuszko Opowie o głównych wydarzeniach historycznych od trzeciego rozbioru do czasów ostatnich, pokrywając: wojny napoleońskie, okres niewoli, powstania, odzyskanie niepodległości, II Rzeczpospolitej, II wojnę światową, okres PRL-u, ruchy oporu, III Rzeczpospolitej. Zna główne polskie postacie historyczne XIX i XX wieków, w tym artystów i uczonych. Zaplanuje i przeprowadzi kominek o tematyce historycznej lub obrzęd ludowy typu Andrzejki lub tp. 4. Służba Społeczna. Opowie, jak pracuje nad swoim charakterem. Wykona prace dla domu i rodziny. Bierze udział w pracach dla drużyny, Szczepu lub innej organizacji społecznej, polskiej. Wykaże się pewną sumą zaoszczędzonych pieniędzy. 5. Samarytanka. Zna zasady higieny życia codziennego. Wyjaśni szkodliwość nałogów dla rozwoju fizycznego i moralnego. Wykaże, że zna wszystkie czynności pierwszej pomocy w wypadkach: zranienia, poparzenia, odmrożenia, porażenia słonecznego, porażenia prądem elektrycznym i piorunem, udławienia, uduszenia, zatrucia gazem, utonięcia, ukąszenia przez psa lub żmiję, zwichnięcia i złamania ręki lub nogi, oraz transport rannych w różnych warunkach. • Zna skład i sposób użycia apteczki wycieczkowej i obozowej. 6. Wychowanie fizyczne. Wykona poprawnie ćwiczenia gimnastyczne i przeprowadzi je z zespołem. Brał udział w biegach na przełaj. Biega, skacze w dal i wzwyż z odbicia prawą i lewą nogą. Pchnie kulą prawą i lewą ręką. Umie sprawnie brać udział i sędziować w grach zespołowych w dwa ognie, palancie, siatkówce i koszykówce. Umie prowadzić zabawy i gry ruchowe. Przepłynie stylem dowolnym podaną odległość. Zna zasady bezpieczeństwa kąpieli i wykaże się ich zastosowaniem w praktyce. 7. Przyrodoznawstwo. Zna roślinność kraju zamieszkania i umie porównać ją z roślinnością w Polsce. Rozumie powody ochrony przyrody i poda przykłady, jak ją stosuje w praktyce. Wie jakie drzewa i ptaki są pod ochroną w Polsce i w kraju zamieszkania. Rozumie współzależność w przyrodzie. 8. Terenoznawstwo. Czyta dobrze różne mapy. Przejdzie według mapy do oznaczonego celu odległego 3-4 km., możliwie najkrótszą drogą. Potrafi przebyć trasę używając azymutów, które przedtem obliczył. Przeprowadzi wywiad terenu pod kątem przydatności do harców i wykona, na oko, pobieżny, ale zrozumiały szkic tego terenu. Narysuje bez błędu szkic drogi 3-4 km. w skali 1:10.000, posługując się busolą dowolnego typu. Na podstawie mapy i rozpoznania terenu, wykona plan okolicy siedziby szczepu/drużyny, domu parafialnego w promieniu 1 km w skali 1:10.000 zaznaczając miejsca ważne z punktu widzenia komunikacji, transportu, turystyki, handlu itp. 9. Wycieczki - Obozy - Wędrówki. Wie z czego się składa i jak powinien być przechowywany sprzęt obozu stałego drużyny lub obozu wędrownego zastępu. Pokieruje rozstawieniem i składaniem namiotów. Ułoży program szczegółowy całodziennej lub dłuższej wycieczki, przeprowadzi wycieczkę według tego planu oraz napisze z niej raport. Zna zasady higieny marszu. Przejdzie w dobrej formie w ciągu 1 dnia 16-20 km. z obciążeniem. Wykona jedną poważniejszą prace pionierską przydatną na obozie. Pokieruje pracą pionierską na obozie. Ułoży jadłospis obozowy z kosztorysem na tydzień dla zastępu lub drużyny. Umie gotować i kierować gotowaniem na obozie. Potrafi zachować zasady higieny kuchennej na obozie stałym. 10. Harce. Zna zasady ubezpieczenia w marszu i na postoju. Poprowadzi zastęp marszem ubezpieczonym przez 6-8 km. i ubezpieczy go na postoju. Zna zasady obserwacji i służbę obserwatora. Umie pisać i przenosić meldunki. Nadaje i odbiera bezbłędnie depesze alfabetem Morsa chorągiewkami, tarczami i światłem. Bierze czynny udział w trudniejszych grach terenowych, dziennych i nocnych. Bierze czynny udział w organizowaniu biegów harcerskich.	Zadania oparte na idei stopnia: • Harcerz/harcerka zrealizuje przynajmniej dwa zadania oparte na idei stopnia oraz symbolice płomieni wędrowniczej watry wspierające jego/jej holistyczny rozwój. W trakcie próby: 1)  Wziąłem/Wzięłam udział w przygotowaniu obozu/zimowiska np.: planowaniu preliminarza, przygotowaniu sprzętu, organizacji transportu, zaplanowaniu zakupów żywieniowych. 2)  Przeszedłem/Przeszłam co najmniej 15-godzinne szkolenie z zakresu pierwszej pomocy. Wykorzystałem/am zdobyte umiejętności do pełnienia służby na rzecz własnego środowiska lub na zewnątrz organizacji. 3) Przygotowałem/am się i odbyłem/am wędrówkę o charakterze wyczynu. Sprawności /odznaki/uprawnienia: • Harcerz/harcerka zdobędzie jedną sprawność czterogwiazdkową (****). Zamiast sprawności czterogwiazdkowej harcerz/harcerka może w ramach próby harcerza orlego/harcerki orlej zdobyć odznakę biegłości według odrębnego regulaminu (np. odznakę wyszkolenia specjalnościowego) lub odznakę/uprawnienie zewnętrzne. Służba: • Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie zorientowane na pełnienie służby wynikającej z idei stopnia. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – tropy. Rozwój społeczny: Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie zorientowane na pielęgnowanie więzi rodzinnych w zakresie wynikającym z idei stopnia. Można do tego celu wykorzystać odpowiednie sprawności lub wyzwania. W trakcie próby harcerka/harcerz działa w grupie rówieśniczej (np. patrolu, zastępie, drużynie wędrowniczej, grupie rówieśniczej poza ZHP itp.). Można ułożyć zadania opisujące funkcjonowanie harcerza/harcerki w zastępie. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – tropy. Rozwój duchowy i emocjonalny: • Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie skupione na osiągnięciu poziomu wyznaczonego ideą stopnia w oparciu o Prawo Harcerskie. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – wyzwania. Zadania uzupełniające: • W próbie mogą znaleźć się zadania uzupełniające, jeśli okaże się to konieczne dla osiągnięcia przez harcerza/harcerkę poziomu opisanego ideą stopnia. W środowiskach mogą także obowiązywać stałe zadania uzupełniające, jednakowe dla wszystkich osób zdobywających stopień harcerza orlego/harcerki orlej, dotyczące bohatera lub tradycji środowiska. Łączna liczba zadań uzupełniających w próbie nie może przekroczyć trzech. Realizacja żadnego z nich nie może trwać dłużej niż miesiąc.
HARCERZ RZECZYPOSPOLITEJ + HARCERKA RZECZYPOSPOLITEJ*
idea stopnia	Do próby na stopień harcerza Rzeczypospolitej może być dopuszczony harcerz, który odpowiada następującym warunkom: Ukończył lat 18. Zaliczył 12 miesięcy służby w stopniu harcerza orlego, aspiranta, kapelana lub działacza harcerskiego w Organizacji Harcerzy. Swoim zachowaniem okazał, że żyje zgodnie z Prawem Harcerskim. Od przyznania stopnia harcerza orlego, brał udział w zbiórkach i pracach harcerskich, całodziennych lub dłuższych wycieczkach oraz w dwóch akcjach letnich np. obozach stałych lub wędrownych albo koloniach zuchowych. Wpłaca punktualnie opłaty organizacyjne - składki. Posiada mundur harcerski i kompletną wyprawę osobistą, wycieczkową i obozową, oraz wypełnioną książeczkę służbową. Przyczynia się do utrzymania mowy polskiej wśród Polaków, czyta książki i pisma polskie oraz posiada własną biblioteczkę polską. Czyta "Na Tropie" oraz inne pisma i książki harcerskie. Prowadzi dzienniczek harcerski. Posiada 4 sprawności wędrownicze. (ten punkt nie dotyczy kandydatów, którzy są powyżej górnej granicy wieku wędrowniczego)	Harcerz Rzeczypospolitej to odpowiedzialny człowiek i świadomy obywatel, który dba o siebie i innych. Inspirując się symboliką wędrowniczej watry, szuka swojego miejsca w społeczeństwie, wychodzi w świat i szuka miejsca, w którym może pomóc innym - podejmuje się służby, a także pracuje nad sobą - swoim duchem, ciałem oraz umysłem. Harcerka Rzeczypospolitej to odpowiedzialny człowiek i świadoma obywatelka, która dba o siebie i innych. Inspirując się symboliką wędrowniczej watry, szuka swojego miejsca w społeczeństwie, wychodzi w świat i szuka miejsca, w którym może pomóc innym - podejmuje się służby, a także pracuje nad sobą - swoim duchem, ciałem oraz umysłem. Jestem gotów/gotowa do wzięcia odpowiedzialności za swój los. Mam ukształtowany system wartości zbudowany na Prawie Harcerskim. Rozumiem, na czym polega harcerski styl życia. Wiem, co jest dla mnie ważne, umiem samodzielnie podejmować decyzje zgodne ze swoim kodeksem wartości. Stale buduję i pogłębiam własny pogląd na świat. Samodzielnie oceniam zdarzenia i fakty. Potrafię słuchać innych, jestem otwarty/otwarta na argumenty i potrafię je krytycznie analizować. Odpowiedzialnie podchodzę do życia i świadomie kształtuję otoczenie i swoją przyszłość. Jestem wrażliwy/wrażliwa na potrzeby innych. Pogłębiam moją wiedzę o kulturze, historii, osiągnięciach naukowych. Mam poczucie współodpowiedzialności za losy mojej rodziny, kraju i świata. Realizuję swoje pasje. Jestem odważny/odważna w działaniu, nie boję się trudnych wyborów i konsekwencji z tym związanych. Stawiam sobie ambitne cele i je realizuję. Troszczę się o harmonijny rozwój - duchowy, społeczny, fizyczny, intelektualny i emocjonalny. Osiągam mistrzostwo w wybranych dziedzinach aktywności. Zaczynam kreować moją zawodową przyszłość. Buduję trwałe więzi, relacje z innymi traktuję poważnie. Uczestniczę w budowaniu tożsamości mojej rodziny, jestem jej ważną częścią.
wymagania / program stopnia	1. Wychowanie harcerskie. Znajomość Harcerstwa. Wygłosi gawędę na wskazany temat z Prawa Harcerskiego. Zna organizację ZHP poza granicami Polski. Orientuje się w sytuacji Harcerstwa w Polsce. Orientuje się ogólnie w organizacji i działalności międzynarodowej organizacji skautowej. Zna historię Harcerstwa i Skautingu. Orientuje się w bibliografii harcerskiej: wskaże podręczniki, materiały i instrukcje do poszczególnych działów. Rozumie zasadnicze różnice metodyczne i organizacyjne pracy wychowawczej zuchów, harcerzy i wędrowników. 2. Wychowanie religijne - Służba Bogu. • Przygotował i poprowadził modlitwę okolicznościową Na przykład z okazji Dnia Niepodległości, rocznicy Powstania Warszawskiego, Dnia Polonii itp. Ułoży modlitwę wiernych lub dobierze pieśni na Mszę św., albo zorganizuje wieczór kolęd Powiedział gawędę o elementach bohaterskiej postawy bł. Wincentego Frelichowskiego Zna dokładnie rolę i organizację Kościoła Katolickiego na świecie oraz w Polsce lub w kraju zamieszkania. Podjął współpracę z parafią, misją lub duszpasterstwem przy organizacji wydarzenia religijnego. Wyjaśni chrześcijańskie zasady sprawiedliwości społecznej. Wyjaśni chrześcijański pogląd na życie małżeństwa i rodziny. 3. Wychowanie narodowe - Służba Polsce. Opowie szczegółowo, dlaczego powstała emigracja polityczna po II wojnie światowej. Wie czym się różni emigracja polityczna od innych rodzajów emigracji. Zna działalność ważniejszych organizacji polskich w kraju zamieszkania. Wie jak może służyć polskiej społeczności w kraju zamieszkania Zna szczegóły powstania III Rzeczpospolitej, orientuje się w sytuacji politycznej w Polsce. Orientuje się w geopolitycznej sytuacji Polski i innych państw Europy środkowo- wschodniej oraz w międzynarodowej sytuacji politycznej. Porówna geografię gospodarczą Polski z geografią gospodarczą kraju zamieszkania. Potrafi obronić dobre imię Polski na tle zagadnień współczesnych i historycznych. Zna wkład narodu polskiego w zwycięstwo aliantów w II wojnie światowej, poda inne przykłady wpływu Polaków na dzieje Europy i świata, zna polskich przedstawicieli w różnych dziedzinach kultury i nauki, ich najważniejsze dzieła oraz ich znaczenie światowe. Wie na jakie okresy dzieli się historia Polski i umie te okresy scharakteryzować. Orientuje się w zagadnieniu ziem odzyskanych i utraconych. Zorganizuje większą imprezę harcerską o tematyce historycznej np. część akademii, apel poległych, kominek rocznicowy lub inny występ. Wykaże się znajomością obecnych spraw polskich na odcinku własnego zainteresowania np. sztuka, sport, muzyka itp. Zna i zachowuje zwyczaje i obrzędy roku polskiego w domu i w pracy harcerskiej 4. Służba społeczna. • Wykaże, iż umie rozsądnie gospodarować zaoszczędzonymi pieniędzmi i żyje według budżetu. Umie sporządzić roczny preliminarz budżetowy drużyny lub obozu. Przedstawi projekt akcji społecznej drużyny. Zna polskie zasady obradowania oraz umie sporządzić protokół z zebrania. Zna podstawowe zasady systemu demokratycznego. Orientuje się jakie są główne ruchy polityczne. Wie jakie polskie organizacje polityczne i społeczne działają w Kraju i na emigracji. Rozumie rolę związków zawodowych i orientuje się w ich działaniu i znaczeniu. 5. Samarytanka Zna działanie organizmu ludzkiego. Wie, jak udzielić pierwszej pomocy w nagłych wypadkach, przed przybyciem lekarza. Rozumie niebezpieczeństwo chorób zakaźnych i zna zasady ich zwalczania Rozumie potrzebę i metody walki z alkoholizmem i innymi szkodliwymi nałogami. Zna i uzasadni wyposażenie apteczki wycieczkowej i obozowej. Zna system ubezpieczeń społecznych w kraju zamieszkania oraz zasady ubezpieczenia imprez harcerskich. Orientuje się w psychologicznych okresach człowieka. 6. Wychowanie fizyczne. Wykona ćwiczenia gimnastyczne według ułożonego przez siebie toku i przeprowadzi je z zespołem. W świadomy sposób pracuje nad rozwojem swej sprawności fizycznej, zna zasady racjonalnej diety. Sprawnie bierze udział i sędziuje w grach zespołowych/sportowych. Umie prowadzić zabawy i gry ruchowe. Przepłynie stylem dowolnym podaną odległość. Zorganizuje kąpiel zastępu lub drużyny, stosując wszystkie środki bezpieczeństwa. Orientuje się w organizacji zawodów i rozgrywek sportowych, oraz zna zasady bezpieczeństwa w sporcie. 7. Przyrodoznawstwo. We wszystkich czynnościach w terenie wykaże, że umie szanować i obserwować przyrodę. Zapoznał się głębiej z jednym z działów przyrody, używa tej wiedzy w pracy harcerskiej. Wyjaśni celowość prowadzenia istnienia parków narodowych. Orientuje się w argumentach co do kluczowych zagadnień ekologicznych. Wie jakie organizacje zajmują się różnymi dziedzinami ochrony środowiska 8. Terenoznawstwo. Zna różne sposoby rysowania szkiców. Umie posługiwać się w terenie mapami w różnych skalach. Wybierze mapę odpowiednią do określonego celu. Trafi z mapą do wyznaczonego miejsca w terenie trudnym oraz w złej pogodzie. Opisze dokładnie teren z danego wycinka mapy. Wie o istniejącej technologii terenoznawczej np. GPS. 9. Wycieczki - Obozy - Wędrówki. Umie przygotować wyprawę na obóz stały i wędrowny. Umie opracować i poprowadzić całodzienne lub dłuższe wycieczki różnego rodzaju, napisze sprawozdanie z jednej takiej wycieczki. Dostosuje trasę wędrówki do pogody i terenu, obliczy czasokres takiej trasy. Przejdzie w dobrej formie w ciągu jednego dnia 20-24 km. z obciążeniem. Wybierze dobre miejsce na biwak lub obóz w terenie i pokieruje jego rozbijaniem i zwijaniem. Wyjaśni zasady stylu puszczańskiego i wykona parę ozdób puszczańskich. Umie zaprojektować pionierskie urządzenia obozowe i pokierować ich wykonaniem. Umie pokierować, zgodnie z zasadami higieny, żywieniem obozu lub kolonii. Umie posługiwać się książką kucharską. Orientuje się w organizowaniu wypraw za granicę z uwzględnieniem przepisów obowiązujących w danym kraju (np. higieny). 10. Harce Zna technikę marszu dziennego i nocnego. Umie zorganizować punkt obserwacyjny. Zna ogólne zasady łączności. Zna różne środki łączności i umie posługiwać się nimi w terenie. Umie prowadzić gry terenowe z zastępem lub drużyną z zastosowa- niem terenoznawstwa i przyrodoznawstwa, łączności, obserwacji, maskowania i podchodzenia. Umie organizować biegi harcerskie.	Warunkiem otwarcia próby jest posiadanie stopnia harcerza orlego/harcerki orlej. Zadania oparte na idei stopnia: • Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie oparte na idei stopnia oraz symbolice wędrowniczej watry wspierające jego/jej holistyczny rozwój. Zadania mistrzowskie: • Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie mistrzowskie związane z rozwojem zawodowym (np. zdobycie odznaki wyszkolenia specjalnościowego, certyfikatu, odznak i uprawnień państwowych, ukończenie kursu). Zadania polegające na zainicjowaniu służby: • Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie polegające na zainicjowaniu służby wybranej na podstawie analizy potrzeb społecznych w najbliższym otoczeniu harcerza/harcerki ipełnieniu jej przez okres próby (może być służba indywidualna - np. SWA, działania indywidualne bądź jako koordynator grupy – np. lider tropu wędrowniczego). Rozwój duchowy i emocjonalny: • Harcerz/harcerka zrealizuje co najmniej jedno zadanie skupione na osiągnięciu poziomu wyznaczonego ideą stopnia w oparciu o Prawo harcerskie. Można do tego celu wykorzystać instrument metodyczny – wyzwania.

Jak podobają Ci się stopnie? Co sądzisz o różnicach? Jakie widzisz podobieństwa? Podziel się przemyśleniami w komentarzu!

Ściskamy!

druhna Magda i druh Jarek

BIBLIOGRAFIA

Organizacja Harcerzy - https://www.zhpharcerze.org/dokumenty/stopnie
Organizacja Harcerek - https://www.zhpharcerki.org/harcerki-stopnie
ZHP w Polsce  - https://zhp.pl/sim/harcerze/
https://zhp.pl/wp-content/uploads/2024/03/Programy-gwiazdek-zuchowych-i-stopni-harcerskich.pdf